Republic Day Parade History: 26 जानेवारीचे नाव ऐकताच प्रत्येक भारतीयाच्या मनात पहिल्या दोन गोष्टी येतात. पहिली भारतीय राज्यघटना आणि दुसरी प्रजासत्ताक दिनी राजधानी दिल्लीत होणारी भव्य परेड. 1950 मध्ये 26 जानेवारी रोजी भारतीय राज्यघटना लागू झाली. देशाच्या प्रत्येक नागरिकासाठी संविधान हा सर्वात अस्सल दस्तऐवज बनला आणि त्यातील प्रत्येक गोष्ट देशाची प्रतिष्ठा बनली. संविधानाच्या अंमलबजावणीमुळे भारत एक सार्वभौम राष्ट्र बनला. प्रत्येक गोष्ट स्वतःची होती. देशाच्या भूगोलापासून राजकारणापर्यंत सर्व काही आपल्या नागरिकांसाठी होते. या सार्वभौमत्वाचे रक्षण महान भारतीय सैन्याने केले आहे.
दरवर्षी 26 जानेवारी रोजी राजधानीत एक भव्य परेड आयोजित केली जाते. ज्यामध्ये सैन्य दल, त्यांच्या इतिहासाची आणि अभिमानाची आठवण करून देत, त्यांच्या सर्वोच्च कमांडर भारताचे राष्ट्रपती यांना सलाम करतात. (हेही वाचा -Republic day 2023 Celebration: कर्तव्यपथ वर प्रथमच इजिप्त सशस्त्र दलांची एकत्रित बँड आणि संचलन तुकडी; 144 सैनिक सहभागी (Watch Video))
राष्ट्रपती भवनापासून सुरू होणारी ही परेड लाल किल्ल्यावर संपते. बहुतेकदा लोकांना असे वाटते की, ही परेड पहिल्या प्रजासत्ताक दिनापासून आयोजित केले जात असावी. पण असं नाही. 1955 मध्ये प्रजासत्ताक दिनी पहिल्यांदा परेडचे आयोजन करण्यात आले होते. 26 जानेवारी 2023 रोजी ही परेड ड्यूटी मार्गावर होत आहे, परंतु त्यावेळी याला राजपथ (किंग्सवे) असे नाव देण्यात आले होते. 1955 पासून या कायमस्वरूपी परेडची जागा चार वेळा बदलण्यात आली आहे.
प्रजासत्ताक दिन परेड इतिहास -
1955 पूर्वी प्रजासत्ताक दिनाची परेड दिल्लीत वेगवेगळ्या ठिकाणी होत असे. पहिल्या प्रजासत्ताक दिनानिमित्त दिल्लीतील इर्विन स्टेडियममध्ये याचे आयोजन करण्यात आले होते. यानंतर कधी रामलीला मैदानावर, कधी लाल किल्ल्यावर तर कधी किंग्सवे कॅम्पवर परेड पार पडली. ल 1955 मध्ये पहिल्यांदा 26 जानेवारीला राजपथवर परेडचे आयोजन करण्यात आले होते. तेव्हापासून ही परेड कायमस्वरूपी करण्यात आली आहे. यासोबतच सलामीचे व्यासपीठही कायमस्वरूपी करण्यात आले होते, जिथे देशाचे सैन्य आपल्या सर्वोच्च कमांडरला सलाम करते.
सांस्कृतिक चित्ररथाचा इतिहास -
राजपथावरील लष्करी तुकड्यांची संचलन देशाच्या स्वत:च्या लष्करी सामर्थ्याच्या जिव्हाळ्याची अनुभूती देत असतानाच देशाची सांस्कृतिक झलकही या परेडमध्ये देशासमोर आणि जगासमोर पाहायला मिळते. देशभरातील विविध राज्यांच्या चित्ररथांना परेडमध्ये स्थान मिळते. ज्यामध्ये राज्यातील संस्कृती दिसते. हे चित्ररथ सर्वांना भूरळ घालतात. (हेही वाचा - Republic Day Parade 2023: प्रजासत्ताक दिनानिमित्त कर्तव्य पथावर आयोजित संचालनात महाराष्ट्राच्या चित्ररथाची झलक (पाहा फोटो))
दरम्यान, 1953 मध्ये प्रथमच 26 जानेवारी रोजी सांस्कृतिक लोकनृत्याची झलक पाहायला मिळाली, ज्यामध्ये विविध राज्यांतील आदिवासी नृत्यांचा समावेश होता. सांस्कृतिक झलक देशातील विविधतेतील एकतेचे उदाहरण आहे. त्याचबरोबर देशातील प्रत्येक राज्यातील संस्कृती दाखवण्यासाठी ही एक उत्तम संधी असते.