Male Baldness | (Photo Credit: archived, edited, representative image)

Baldness in Men: केस गळणे (Hair Loss Causes) किंवा टक्कल पडणे (Why Do Men Go Bald) ही जगभरातील लाखो पुरुषांसोबत घडणारी आणि परिणाम करणारी घटना आहे. खरे तर ही अगदी सामान्य बाब आहे. अपवादानेच ती असामान्य असते. त्यामुळे केस गळणे (Male Pattern Baldness)हा वृद्धत्वाचा एक नैसर्गिक भाग असला तरी, तो बऱ्याचदा अनेक पुरुषांसाठी तो अपेक्षेपेक्षा लवकर सुरू होतो, ज्यामुळे त्याच्या मूळ कारणांबद्दल उत्सुकता निर्माण होते. ज्यामध्ये आनुवंशिक घटकांपासून ते संप्रेरक असंतुलनापर्यंतच्या कारणांसह वैद्यकीय उपचार, केशरचना, त्यासाठी वापरली जाणारी रसायनयुक्त सौंदर्यप्रसादने, जीवनशैली, आहार, भरण-पोषण यांसारख्या अनेक कारणांचा समावेश असतो. या सर्व बाबींबाबत तज्ज्ञ माहिती देतात. ज्यामध्ये खालील कारणांचा समावेश आहे.

पुरुषांच्या टक्कल पडण्यात अनुवांशिकतेची भूमिका

पुरुषांना टक्कल पडणे किंवा केस गळणे आदी कारणांमध्ये पहिले म्हणजे अनुवंशिकता. सामान्यतः पुरुष पॅटर्न टक्कल पडणे (MPB) म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या एण्ड्रोजेनेटिक एलोपेसियाकडे तज्ञ प्रमुख कारण म्हणून निर्देश करतात. ही आनुवंशिक स्थिती ए. आर. जनुकाशी जोडलेली आहे आणि त्यात डायहाइड्रोटेस्टोस्टेरॉन (DHT) या संप्रेरकाची संवेदनशीलता असते, ज्यामुळे केसांचे गळणे सुरु होते. केसांमध्ये खंड्डा (पॅच) पाहायला मिळतात, ज्यामुळे केस पातळ होतात आणि शेवटी टक्कल पडते. (हेही वाचा, Hair Loss in Women: महिलांना टक्कल पडते का? केसगळतीची कारणे आणि कारणीभूत घटक कोणते? घ्या जाणून)

हार्मोनल बदल आणि वृद्धत्व

संप्रेरकातील चढउतार, विशेषतः डी. एच. टी. च्या पातळीत वाढ, टक्कल पडणे, केस गळती वाढवतात. वयानुसार, केसांची वाढ मंदावते आणि मुळे लहान होतात, परिणामी वाढ पूर्णपणे थांबेपर्यंत केस बारीक, लहान होतात. (हेही वाचा, Hair Loss Symptoms and Causes: केस गळती, टक्कल पडणे; लक्षणे, कारणे आणि वैद्यकीय मदत केव्हा घ्यावी? घ्या जाणून)

जीवनशैली आणि पर्यावरणीय घटक

अनुवंशशास्त्र महत्वाची भूमिका बजावत असताना, जीवनशैलीचे घटक देखील केस गळती होण्यास हातभार लावू शकतात. खराब पोषण, तणाव, धूम्रपान आणि अतिमद्यपान हे केसांचे आरोग्य कमकुवत करण्यासाठी ओळखले जातात. याव्यतिरिक्त, प्रदूषण आणि कठोर रसायनांच्या संपर्कात आल्याने केसांची मुळे खराब होऊ शकतात, टक्कल पडू शकते.

वैद्यकीय परिस्थिती आणि उपचार

एलोपेसिया एरियाटा, थायरॉईड असंतुलन आणि स्वयंप्रतिकार विकार यासारख्या काही वैद्यकीय परिस्थितीमुळे केस गळू शकतात. केमोथेरपी औषधे आणि इतर आजारांवरील उपचारांसारख्या औषधांमुळेही तात्पुरता किंवा कायमस्वरूपी टक्कल पडू शकतो. (हेही वाचा, Buldhana Hair Loss Causes: केस गळती, डोक्याला टक्कल पडण्याचे कारण सापडले; Buldhana Takkal Virus संदर्भात धक्कादायक माहिती)

केसगळती टाळता येऊ शकते का?

पुरुषांच्या स्वरूपातील टक्कल पडणे हे मोठ्या प्रमाणात अपरिवर्तनीय असले तरी, लवकर हस्तक्षेप केल्याने किंवा उपचार घेतल्याने त्याची प्रगती मंदावण्यास मदत होऊ शकते. मिनोक्सिडिल, फिनास्टेराइड आणि केस प्रत्यारोपण शस्त्रक्रिया यासारखे उपचार उपलब्ध आहेत, परंतु त्यांची परिणामकारकता व्यक्तीनुसार बदलते. निरोगी आहार राखणे, तणावाचे व्यवस्थापन करणे आणि सौम्य केसांची काळजी घेणारी उत्पादने वापरणे देखील केसांच्या एकूण आरोग्यास हातभार लावू शकते. (हेही वाचा, Hair Loss Outbreak in Maharashtra: भयानक केसगळती, अनेकांना टक्कल, नागरिक हैराण; महाराष्ट्रातील अनेक गावांमध्ये विचित्र आजार)

टक्कल आणि आत्मविश्वास

अनेक पुरुषांसाठी, टक्कल पडणे हा जीवनाचा एक नैसर्गिक भाग आहे आणि नवीन रूप स्वीकारण्याची संधी आहे. टक्कल पडल्याने अनेकांच्या मनामध्ये आत्मविश्वास घटतो. पण, जगामध्ये असे अनेक प्रसिद्ध लोक आहेत, ज्यांनी अभिनय, संशोधन, राजकीय-सामाजिक नेतृत्व केले आहे. पण, त्यांना टक्कल पडलेले होते. पंडीत नेहरु, महात्मा गांधी, ही आपल्याकडी अगदी अलिकडील उदाहणे आहेत.

पुरुषांमधील टक्कल पडणे ही अनुवंशशास्त्र, संप्रेरके, जीवनशैली आणि वैद्यकीय घटकांमुळे उद्भवणारी एक बहुआयामी समस्या आहे. उपचार अस्तित्वात असताना, अनेकजण हा नैसर्गिक बदल स्वीकारणे आणि आत्मविश्वास कायम राखण्यावर लक्ष केंद्रित करणे निवडतात. केस गळती थांबवू इच्छिणाऱ्यांसाठी, त्वचारोगतज्ज्ञ किंवा केस तज्ज्ञांचा सल्ला घेऊन योग्य ते उपाय सुचवता येऊ शकतात.