Tiger प्रतिकात्मक फोटो (PC - Pixabay)

राज्य वन्यजीव शाखेने (State Wildlife Branch) मंगळवारी दोन वेगवेगळ्या लँडस्केपमधून दोन मादी वाघीण (Tiger) पकडल्या. ज्यात ब्रह्मपुरी (Brahmapuri) विभागातील मनुष्य-प्राणी संघर्षासाठी ओळखल्या जाणार्‍या संवेदनशील झोनमधून एक वाघीण आणि महाराष्ट्रातील गडचिरोलीच्या जंगलातून वाघिणीचा समावेश आहे. ताडोबा व्याघ्र प्रकल्पाचे क्षेत्र संचालक जितेंद्र रामगावकर यांनी सांगितले की, पकडलेल्या वाघांची भारतीय वन्यजीव संस्थेच्या (WII) तज्ज्ञ पथकाकडून तपासणी केल्यानंतर त्यांना नवेगाव-नागझिरा व्याघ्र प्रकल्पात (NNTR) स्थलांतरित केले जाईल.

ही खूप लांबलचक प्रक्रिया आहे आणि तज्ञांच्या टीमच्या मान्यतेनंतर वाघिणींना चंद्रपूर ते एनएनटीआर येथे पुन्हा शोधण्यात येईल, असे ते म्हणाले. मानव-प्राणी संघर्षात यावर्षी एकूण 10 जणांचा बळी गेल्याची माहिती वनविभागाने दिली आहे. 2022 मध्ये चंद्रपूर जिल्ह्यात वाघ आणि बिबट्याच्या हल्ल्यात एकूण 53 लोकांचा मृत्यू झाला होता. वाढत्या मानव-प्राणी संघर्षामुळे, वनविभागाने जिल्ह्यातील मानव-प्राणी संघर्षाला आळा घालण्यासाठी कृती आराखडा तयार केला आहे.

त्यामुळे मोठ्या मांजरांचे स्थलांतर करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, ब्रह्मपुरी विभागातून चार ते पाच वाघांचे एनएनटीआरमध्ये स्थलांतर करण्याची प्रक्रिया सुरू झाली आहे. ब्रम्हपुरी आणि चंद्रपूरच्या इतर काही भागातून मोठ्या मांजरांना स्थलांतरित करण्याचा निर्णय तत्कालीन पीसीसीएफ (वन्यजीव) सुनील लिमिये यांनी सुमारे अडीच वर्षांपूर्वी घेतला होता. हेही वाचा Ban Use of Drones, Other Flying Objects in Mumbai: मुंबई मध्ये G20 Meetings च्या पार्श्वभूमीवर पोलिसांकडून फ्लाईंग अ‍ॅक्टिव्हिटी वर बंदी

तत्कालीन मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांनीही या आराखड्याला मंजुरी दिली होती, मात्र ती सुमारे दीड वर्षे रखडली होती. चंद्रपूर जिल्ह्यातील वाढत्या मानव-प्राणी संघर्षाचा सामना करणे ही मूळ कल्पना आहे, जिथे वाघांची संख्या लक्षणीयरीत्या वाढली आहे आणि संघर्षही वाढला आहे. याशिवाय, या प्रकल्पाचा मुख्य उद्देश NNTR मध्ये मादी वाघांची संख्या वाढवून नर-मादी गुणोत्तर संतुलित करणे हा आहे, असे अधिकाऱ्यांनी सांगितले.

सध्या, NNTR मध्ये वाघांचे नर-मादी गुणोत्तर कमी आहे आणि वनविभागाच्या अधिकाऱ्यांना वाटते की NNTR मध्ये वाघांची ओळख करून दिल्यास लोकसंख्या वाढण्यास मदत होईल. महाराष्ट्रात सुमारे 350 वाघ असून 200 पेक्षा जास्त वाघ एकट्या चंद्रपूर जिल्ह्यात असल्याचा अंदाज आहे. हेही वाचा BMC Monsoon SMS Alerts: मुंबईकरांना पावसाळ्यात आपात्कालीन परिस्थिती मध्ये मिळणार एसएमएस अलर्ट्स

एक प्रकारे, वाघांचे हे संवर्धन चंद्रपूरच्या जंगलांनाही मदत करेल कारण तेथे वाघांची संख्या जास्त आहे. वाइल्डलाइफ इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडियाच्या तज्ज्ञांच्या मते, NNTR चे गाभा क्षेत्र 656 चौरस किमी आहे, तर बफर क्षेत्र 1,200 चौरस किमी आहे ज्यात 20-25 वाघ राहण्याची क्षमता आहे, तर सध्याची लोकसंख्या सुमारे 8-10 आहे.