प्रतिकात्मक फोटो (फोटो सौजन्य-फेसबुक)

भारतीय स्टार्टअप्स (Startups) गेल्या काही वर्षांत चांगली कामगिरी करत आहेत. आता सरकारी आकडेवारीनेही यावर शिक्कामोर्तब केले आहे. गेल्या सहा वर्षांत भारतात 72.993 स्टार्टअपची नोंदणी झाल्याची माहिती सरकारने संसदेत दिली आहे. या स्टार्टअप्सनी या काळात सुमारे 7.68 लाख नोकऱ्या निर्माण केल्या. सरकारी आकडेवारीनुसार स्टार्टअपमध्ये महाराष्ट्र आघाडीवर आहे. राज्याने दिल्ली आणि कर्नाटकला मागे टाकले आहे. गेल्या सहा वर्षांत निर्माण झालेल्या स्टार्टअप आणि त्यानंतरच्या रोजगार निर्मितीच्या बाबतीत महाराष्ट्र भारताची स्टार्टअप राजधानी म्हणून उदयास आले आहे.

या डेटामध्ये जानेवारी 2016 नंतरचा कालावधी समाविष्ट आहे,  जेव्हा सरकारने स्टार्टअप इंडिया उपक्रम सुरू केला होता. संसदेच्या सुरू असलेल्या पावसाळी अधिवेशनात वाणिज्य आणि उद्योग राज्यमंत्री सोम प्रकाश प्रश्नांची उत्तरे देत होते. ते म्हणाले की, महाराष्ट्रात 13,519 स्टार्टअप्सचा जन्म झाला आणि त्यांनी या काळात 1.46 लाख नोकऱ्या निर्माण केल्या. कर्नाटक आणि दिल्ली दुसऱ्या आणि तिसऱ्या स्थानावर आहेत. दक्षिणेकडील कर्नाटक राज्याने 8,881 स्टार्टअप्स आणि 1.03 लाख नोकऱ्या निर्माण केल्या. त्याच वेळी, राष्ट्रीय राजधानीत 8,636 स्टार्टअप आणि 87,643 नोकऱ्या निर्माण झाल्या.

मंत्री म्हणाले की, सरकारकडे स्टार्टअप्सनी केलेल्या गुंतवणुकीचा कोणताही केंद्रीकृत डेटाबेस नाही. मात्र, इंडियन प्रायव्हेट इक्विटी आणि व्हेंचर कॅपिटल असोसिएशन आणि प्रॅक्सिस ग्लोबल अलायन्सच्या आकडेवारीनुसार, 2016 आणि 2020 मध्ये स्टार्टअप्सनी एकूण $63 अब्ज उभे केले. द इकॉनॉमिकच्या अहवालानुसार, भारताच्या स्टार्टअप इकोसिस्टमने 2021 मध्ये $36 अब्ज डॉलर्सचा विक्रम केला आहे. या महामारीच्या काळात डिजिटायझेशनची मागणी अनेक पटींनी वाढली आहे. (हेही वाचा: शिक्षक भरती एमपीएससी मार्फत करावी, शिक्षण आयुक्तांचा शासनाला प्रस्ताव)

यूकेच्या इन्व्हेस्टमेंट डेटा प्लॅटफॉर्म प्रीकिनचा अंदाज आहे की उपक्रम आणि स्टार्टअप गुंतवणूक 2020 मध्ये $11 अब्ज वरून 2021 मध्ये तिप्पट होईल. सध्या भारतात 105 युनिकॉर्न आहेत ज्यांचे बाजार मूल्य $1 अब्ज पेक्षा जास्त आहे. मात्र, या स्टार्टअपमध्ये सर्वाधिक संख्या टेक स्टार्टअप्सची आहे. टेक स्टार्टअप्सही निधी उभारणीत आघाडीवर आहेत.