Doctor प्रतिकात्मक फोटो (Photo Credit: Pixabay)

सौदी अरेबियाच्या (Saudi Arabia) अल-अह्सा (Al-Ahsa) प्रांतात जगातील पहिले कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आधारित डॉक्टर क्लिनिक सुरू झाले आहे. शांघायस्थित सिनयी एआय (Synyi AI) या वैद्यकीय तंत्रज्ञान कंपनीने स्थानिक अलमूसा हेल्थ ग्रुपच्या सहकार्याने हे क्लिनिक एप्रिल 2025 मध्ये उघडले. या क्लिनिकमध्ये ‘डॉ. हुआ’ नावाचा एआय डॉक्टर टॅबलेटद्वारे रुग्णांचे निदान करतो आणि उपचार सुचवतो, तर मानवी डॉक्टर केवळ देखरेखीची भूमिका बजावतात. सौदी अरेबियातील स्थानिक वैद्यकीय भाषा आणि सांस्कृतिक संदर्भ समजणारा हा एआय 30 हून अधिक आजारांचे निदान करू शकतो आणि 99.7 टक्के अचूकतेने उपचार सुचवतो.

अल-अह्सामधील हे क्लिनिक पूर्णपणे कृत्रिम बुद्धिमत्तेवर आधारित आहे, जिथे रुग्णांना पारंपरिक मानवी डॉक्टरांऐवजी एआयशी संवाद साधावा लागतो. रुग्ण क्लिनिकमध्ये येताच त्यांना टॅबलेटद्वारे ‘डॉ. हुआ’ नावाच्या एआय डॉक्टरशी संपर्क साधण्यास सांगितले जाते. रुग्ण आपली लक्षणे टॅबलेटवर इनपुट करतात किंवा आवाजाद्वारे सांगतात. एआयमधील व्हॉइस रेकग्निशन तंत्रज्ञान स्थानिक अरबी भाषा आणि वैद्यकीय संज्ञा समजून घेते. (हेही वाचा: AI Market 2025 Forecast: आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस, कशी असेल एआयची दुनिया; मॉर्गन स्टॅनली अहवालात उत्पादकता आणि वाढीवर भाष्य)

त्यानंतर ‘डॉ. हुआ’ रुग्णांना त्यांच्या लक्षणांबाबत सखोल प्रश्न विचारतो, जसे की आजाराची तीव्रता, कालावधी आणि इतर वैद्यकीय इतिहास. त्यानंतर गरजेनुसार, सहाय्यक कर्मचारी रक्त तपासणी, एक्स-रे किंवा इतर चाचण्या करतात, आणि त्यांचा डेटा एआयला पुरवला जातो. एआय रुग्णाच्या लक्षणांचे आणि चाचण्यांचे विश्लेषण करून निदान करते आणि औषधे किंवा उपचार सुचवते. मानवी डॉक्टर या निदानाची पडताळणी करतात, परंतु एआयला स्वायत्तपणे निर्णय घेण्याची मुभा आहे. एआय रुग्णांना उपचारानंतरच्या सूचना देतो आणि आवश्यक असल्यास पाठपुरावा करतो.

सिनयी एआयच्या मते, ‘डॉ. हुआ’ सध्या सामान्य आजार, जसे की ताप, सर्दी, उच्च रक्तदाब आणि मधुमेह, यांचे निदान करू शकतो. भविष्यात याची व्याप्ती वाढवून जटिल आजारांचे निदान आणि उपचार शक्य होईल. सौदी अरेबियातील 70 टक्के वैद्यकीय कर्मचारी परदेशी आहेत, आणि स्थानिक डॉक्टरांची कमतरता आहे. एआय क्लिनिक देशातील ही समस्या कमी करण्याचा प्रयत्न आहे. यासह सौदी अरेबियाच्या ‘व्हिजन 2030’ अंतर्गत तंत्रज्ञान आणि नवोन्मेषाला प्रोत्साहन दिले जात आहे. हे क्लिनिक आरोग्य क्षेत्रातील तंत्रज्ञानाच्या वापराचे प्रतीक आहे. सौदी अरेबियातील हा प्रयोग यशस्वी झाल्यास, सिनयी एआयची योजना पुढील पाच वर्षांत देशात 10 आणि आखाती देशांमध्ये 20 एआय क्लिनिक्स उघडण्याची आहे. यामुळे सौदी अरेबियाचे वैद्यकीय तंत्रज्ञानातील नेतृत्व बळकट होईल आणि इतर देशांना अशा क्लिनिक्स सुरू करण्याची प्रेरणा मिळेल.