Back Pain (Photo Credit: Pixabay)

जर एखाद्या व्यक्तीला कोरोना झाला तर सामान्यतः सर्दी, ताप, खोकला, थकवा इत्यादी त्याची मुख्य लक्षणे मानली जातात. पण अलीकडच्या काळात कोरोनाची अनेक नवीन लक्षणेही दिसू लागली आहेत. या एपिसोडमध्ये आता काही लोकांना कोरोनानंतर बराच काळ पाठदुखी आणि डोकेदुखीची तक्रार सुरू झाली आहे. परदेशात पाठदुखीबाबत अनेक अभ्यास समोर आले आहेत, ज्यामध्ये असे म्हटले जात आहे की, कोरोना नंतरच्या दीर्घ लक्षणांमध्ये पाठदुखी हे प्रमुख लक्षण म्हणून उदयास येत आहे. तज्ज्ञांच्या मते, कोविड-19 नंतर सायटोकाइन्स हार्मोन्स खूप सक्रिय होतात, ज्यामुळे वेदना होतात.

एका अभ्यासात असे आढळून आले आहे की कोरोनाच्या डेल्टा व्हेरिएंटने ग्रस्त असलेले 63 टक्के रुग्ण आणि ओमिक्रॉन व्हेरिएंटचे 42 टक्के रुग्ण कोरोनानंतर पाठदुखीची तक्रार करतात. इंडियन एक्सप्रेसच्या बातमीनुसार, एशियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्स, फरीदाबादचे सल्लागार डॉ चारू दत्त अरोरा म्हणतात की कोविड नंतर पाठदुखी हे सर्वात प्रमुख लक्षण म्हणून समोर आले आहे. डॉ चारू सांगतात, लोक सामान्यतः कोरोना विषाणूला श्वसनाच्या समस्यांशी जोडून पाहतात, परंतु दीर्घकाळ लक्षणे आढळल्यास लंग्ज व्यतिरिक्त इतर अनेक अवयवांवर त्याचा परिणाम होतो.(कोरोनाच्या आणखी एक नव्या वेरियंट NeoCov व्हायरसचा धोका, प्रत्येक 3 पैकी 1 संक्रमिताचा होतोय मृत्यू-रिपोर्ट्स)

दुखण्याचं कारण सांगताना डॉ. अरोरा यांनीअसे म्हटले, कोरोनानंतर त्याचा परिणाम शरीराच्या तीन प्रमुख अवयवांवर होतो. यापैकी, पाठीचा खालचा भाग, स्नायू आणि डोके प्रमुख आहेत. गुडघ्याजवळील स्नायूंना सर्वाधिक दुखापत झाल्याचे त्यांनी सांगितले. डॉ अरोरा म्हणाले, कोविड-19 संसर्ग सायटोकाइन्स हार्मोन्स सक्रिय करतो. सायटोकाइन्स प्रकृतीत दाहक असतात. म्हणजेच हा हार्मोन जास्त प्रमाणात सोडल्यामुळे पेशींमध्ये सूज येण्याची शक्यता अधिक असते. सायटोकिन्स प्रोस्टॅग्लॅंडिन नावाचे रसायन तयार करतात. त्याला E2 असेही म्हणतात. प्रोस्टॅग्लॅंडिन मेंदूमध्ये वेदना संदेश सक्रिय करतात. हे एक प्रकारचे वेदना सिग्नल आहे. त्यामुळे शरीरात वेदना होतात.

डॉ चारू म्हणतात की, डोकेदुखी आणि पाठदुखी हे विषाणू संसर्गाच्या सुरुवातीच्या लक्षणांपैकी एक आहेत. संसर्ग झाल्यानंतर ते चार ते पाच दिवस टिकते. पण कोविडच्या लांबलचक लक्षणांमध्येही पाठदुखी हे मुख्य लक्षण आहे. संसर्ग झाल्यानंतर सहा ते नऊ महिन्यांपर्यंत त्याचा त्रास रुग्णाला होऊ शकतो. हे घडते कारण कोविड विषाणूमुळे दाहक संदेश सक्रिय होतो. डॉ. अरोरा यांनी सांगितले की, कोविडमधून बरे झाल्यानंतर बराच काळ वेदना कायम राहणे हा सायटोकाइन्सचा दुष्परिणाम आहे. आपण शरीरातील विषाणू नष्ट करू शकता, परंतु संसर्गादरम्यान निर्माण होणारी दाहक प्रतिक्रिया रुग्णाची रोगप्रतिकारक शक्ती कशी हाताळते यावर अवलंबून असते.