QuickLY
Socially
हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचे दैवत म्हणून हनुमानाची (Lord Hanuman) पूजा केली जाते. शैव परंपरेनुसार, हनुमानांना भगवान शिवांचा अवतार मानले जाते. हनुमानांना अनेक दैवी वरदान मिळाले होते. त्यांना आठ सिद्धी (अष्टसिद्धी) आणि नऊ निधी (नवनिधी) प्राप्त झाल्या होत्या, ज्यामुळे ते अजिंक्य आणि बलवान बनले. त्यांना चिरंजीवी (अमर) असल्याचेही मानले जाते, आणि असे म्हणतात की ते आजही पृथ्वीवर भक्तांच्या रक्षणासाठी उपस्थित आहेत. मान्यतेनुसार हनुमानांचा जन्म चैत्र महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील पौर्णिमेला अंजना आणि केसरी या वानर दांपत्याला झाला. पंचांगानुसार, यावर्षी हनुमान जयंती शनिवार, 12 एप्रिल 2025 रोजी साजरी केली जाईल. या दिवशी भक्त हनुमानांच्या शक्ती, भक्ती आणि निष्ठेची पूजा करतात आणि त्यांचे आशीर्वाद मागतात.
हनुमान जयंती मुहूर्त-
हनुमान हे बल, बुद्धी आणि भक्तीचे प्रतीक आहेत. हनुमानांना ‘संकटमोचन’ म्हणतात, कारण ते भक्तांचे दुःख आणि संकट दूर करतात. या दिवशी त्यांची पूजा केल्याने भय दूर होते आणि जीवनात शक्ती व सकारात्मकता येते. यंदा पौर्णिमा तिथी 12 एप्रिल रोजी पहाटे 3.21 वाजता सुरू होईल आणि 13 एप्रिल रोजी पहाटे 5.51 वाजता संपेल. हनुमानांचा जन्म सूर्योदयाच्या वेळी झाला असे मानले जाते, त्यामुळे मंदिरांमध्ये पहाटेच्या ब्रह्ममुहूर्तात पूजा आणि प्रवचने सुरू होतात. शनिवार हा हनुमानांचा विशेष वार मानला जातो, त्यामुळे 2025 ची हनुमान जयंती अधिक शुभ मानली जाईल.
हनुमान जयंती पूजा विधी-
हनुमान जयंतीच्या दिवशी भक्त सकाळी लवकर उठून स्नान करतात आणि स्वच्छ वस्त्र परिधान करतात. घरोघरी आणि मंदिरांमध्ये हनुमानांच्या मूर्तीची पूजा केली जाते. पूजा सुरू करण्यापूर्वी गणेशाची प्रार्थना केली जाते. त्यानंतर हनुमानांना गंगाजल, दूध, दही, मध आणि तूपाने अभिषेक केला जातो. मूर्तीला स्वच्छ कपड्याने पुसून, त्यांना लंगोट किंवा वस्त्र अर्पण केले जाते. हनुमानांना सिंदूर आणि चंदन लावले जाते. फुले, फळे (विशेषतः केळी), लाडू आणि बूंदी अर्पण केली जाते. त्यानंतर धूप, अगरबत्ती आणि दिवा लावून ‘हनुमान चालिसा’ आणि ‘ॐ हं हनुमते नमः’ या मंत्रांचा जप केला जातो. काही ठिकाणी रामायण किंवा सुंदरकांडाचे पठण केले जाते.
काही भक्त या दिवशी उपवास करतात आणि फक्त फळे किंवा सात्विक अन्न ग्रहण करतात. संध्याकाळी हनुमानांची आरती होते आणि प्रसाद वाटला जातो. अनेक ठिकाणी भजन, कीर्तन आणि शोभायात्रांचे आयोजन केले जाते. या दिवशी दानधर्म करणे आणि गरजूंना अन्न वाटणे ही परंपरा आहे.
दरम्यान, भारतातील विविध प्रदेशांमध्ये हनुमान जयंती वेगवेगळ्या तारखांना साजरी केली जाते. तमिळनाडू आणि केरळमध्ये मार्गशीर्ष महिन्याच्या अमावस्येला, ओडिशामध्ये वैशाख महिन्याच्या पहिल्या दिवशी, तर कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशमध्ये चैत्र पूर्णिमेपासून वैशाख महिन्याच्या दहाव्या दिवशीपर्यंत हा सण साजरा केला जातो. (हेही वाचा: April 2025 Festival Calendar: एप्रिल महिन्यात राम नवमी, हनुमान जयंतीपासून ते अक्षय तृतीयेपर्यंत साजरे होणार 'हे' प्रमुख व्रत आणि सण)
हनुमानांचे जीवन आपल्याला अन्यायाविरुद्ध लढण्याची आणि कुटुंब व समाजासाठी जबाबदारी स्वीकारण्याची शिकवण देते. हनुमानांचे चरित्र आणि गुणधर्म आपल्याला भक्ती, शौर्य, आणि निःस्वार्थ सेवेचे महत्त्व शिकवतात, जे आजच्या जीवनातही प्रेरणादायी ठरतात. हनुमानजींची कथा आणि त्यांचे कार्य आपल्या जीवनातील अडचणींवर मात करण्यासाठी आणि धर्माच्या मार्गावर चालण्यासाठी मार्गदर्शक ठरते.
