QuickLY
Socially
महाकुंभ मेळा 2025 (Kumbh Mela 2025 Hi-Tech) आजपासून म्हणजेच 13 जानेवारीपासून प्रयागराज येथे सुरु होत आहे. भारत आणि जगभरातील साधू-संत आणि भक्तगण आजपासून पुढचे काही दिवस या मेळ्याला भेट देतील. अंदाज आहे की, या मेळ्यास साधारण 40 कोटींहून अधिक भाविक भेट देतील. दरम्यान, या पार्श्वभूमीवर सुरक्षा व्यवस्था चोख राखण्यासाठी गर्दीचे व्यवस्थापन Crowd Management), सायबर सुरक्षा (Cyber Security) वाढविण्यासाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आणि प्रगत सुरक्षा उपायांचा अवलंब करण्यात आला आहे. राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दलाने (NDRF) घटनास्थळी वैद्यकीय सहाय्य वाढवण्यासाठी त्रिवेणी संगम येथे एक विशेष 'जल रुग्णवाहिका' सुरू केली आहे. या शिवाय AI चलित चॅटबॉट्स (AI Surveillance), पाण्याखालील ड्रोन्स आणि वॉटर ॲम्ब्युलन्स (Water Ambulance) यांसह इतरही अत्याधुनिक यंत्रणांचा वापर करुन हा कुंभमेळा हायटेक करण्यासाठी प्रयत्न करण्यात आला आहे.
पाण्यातील रुग्णवाहिका देणार 24/7 आपत्कालीन वैद्यकीय सेवा
एनडीआरएफचे उप महानिरीक्षक (डीआयजी) मनोज शर्मा यांनी माहिती देताना सांगितले की, डॉक्टर आणि वरिष्ठ कर्मचाऱ्यांसह कार्यरत असलेली ही पाण्यातील रुग्णवाहिका (Water Ambulance), जी संपूर्ण कार्यक्रमादरम्यान 24/7 आपत्कालीन वैद्यकीय सेवा पुरविणारे एक फिरणारे रुग्णालय म्हणून काम करेल". आपत्कालीन औषधे, ऑक्सिजन सिलिंडर आणि मॉनिटर्ससह सुसज्ज असलेली रुग्णवाहिका वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थितीला प्रतिसाद देण्यासाठी वेगाने गंगेत जाऊ शकते. मेळा संपल्यानंतर ही रुग्णवाहिका वाराणसीतील एनडीआरएफ केंद्रात तैनात केली जाईल. (हेही वाचा, स्टीव्ह जॉब्स यांच्या पत्नी लॉरेन पॉवेल वाराणसीला पोहोचल्या, काशी विश्वनाथ मंदिरात घेतले दर्शन)
डिजी कुंभ 2025: कृत्रिम बुद्धिमत्तेमुळे सुरक्षा मानकांमध्ये बदल
महाकुंभ मेळा निमित्त कार्यक्रमाची सुरक्षितता आणि परिचालन कार्यक्षमता सुनिश्चित करण्यासाठी उत्तर प्रदेश सरकारने कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आणि अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा लाभ घेत 'डीजी कुंभ' (Digi Kumbh) सादर केले आहे. चेहरा आणि नंबर प्लेट ओळखण्यासाठी व्हिडिओ विश्लेषणासह सुसज्ज 2,750 हून अधिक एआय-सक्षम सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांद्वारे समर्थित केंद्रीय देखरेख केंद्र म्हणून एकात्मिक आदेश आणि नियंत्रण केंद्र स्थापन करण्यात आले आहे. ही यंत्रणा आणि तिचे जाळे प्रचंड गर्दीचे कार्यक्षमतेने व्यवस्थापन करेल आणि परस्पर व्याप्त दृश्ये आणि पर्यावरणीय अडथळे यासारख्या आव्हानांचा सामना करेल असा अधिकाऱ्यांना विश्वास आहे. (हेही वाचा - Maha Kumbh 2025: पाकिस्तानच्या लोकसंख्येच्या दुप्पट भाविक, IPL पेक्षा 10 पट जास्त कमाई, राम मंदिरापेक्षा 3 पट जास्त खर्च; पाहा महाकुंभ 2025 ची आकडेवारी)
सायबर सुरक्षाः डिजिटल आणि भौतिक धोक्यांचा सामना
प्रथमच, एक समर्पित सायबर पोलिस पथक ऑनलाइन आणि ऑफलाइन अशा दोन्ही प्रकारच्या धोक्यांवर सक्रियपणे लक्ष ठेवून आहे. सायबर फसवणूक रोखणे, भ्रमणध्वनी चोरी सोडवणे आणि मेळ्याच्या निवासस्थानाशी संबंधित डिजिटल घोटाळ्यांचा मागोवा घेणे यावर 14 सदस्यीय चमू लक्ष केंद्रित करते. जागृती मोहिमा राबविल्या जात असल्या तरी फसवणुकीची आठहून अधिक प्रकरणे यापूर्वीच नोंदवली गेली आहेत, ज्यामुळे सतत दक्षता ठेवण्याची गरज अधोरेखित होते.
पाण्याखालील देखरेख आणि एआय-संचालित अभ्यागत सहाय्य
नदी सुरक्षा वाढवत, उत्तर प्रदेश पोलिसांनी त्रिवेणी संगम नदीपात्रात गस्त घालण्यासाठी प्रगत इमेजिंग तंत्रज्ञानाने सुसज्ज पाण्याखालील ड्रोन तैनात केले आहेत. हे ड्रोन रिमोट-नियंत्रित लाईफ बॉईजसह एकत्रितपणे काम करतात, ज्यामुळे कमांड सेंटरमध्ये रिअल-टाइम डेटा ट्रान्समिशन सुनिश्चित होते. 11 भाषांमध्ये समर्थन देणारी ए. आय.-संचालित चॅटबॉट उपस्थितांना विस्तीर्ण मेळ्याच्या मैदानावर दिशादर्शन करण्यात मदत करत आहे. गुगल मॅप्ससह एकत्रित, चॅटबॉट दिशानिर्देशांमध्ये मदत करते, तर ड्रोन-आधारित देखरेख आपत्ती व्यवस्थापन आणि लॉजिस्टिक ऑपरेशन्सला ताकद देते.
भौगोलिक माहिती प्रणालीचा (GIS) वापर करून अधिकाऱ्यांनी या क्षेत्राचे 10 विभाग आणि 25 विभागांमध्ये विभाजन करून मेळ्याच्या मैदानाचा काळजीपूर्वक नकाशा तयार केला आहे. यामुळे संसाधनांचे अधिक चांगले वितरण आणि गर्दीवर नियंत्रण ठेवता येते, ज्याला मागील कुंभमेळे आणि प्रत्यक्ष-वेळेच्या ड्रोन सर्वेक्षणांच्या आकडेवारीचा आधार आहे.
