GST | (Photo courtesy: archived, edited, representative image)

Tax Reforms India: केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण (Nirmala Sitharaman) यांच्या अध्यक्षतेखाली शनिवारी (21 डिसेंबर) झालेल्या वस्तू सेवा कर परिषदेची 55 वी बैठक (GST Council's 55th Meeting) पार (GST Council Updates) पडली. या बैठकीत राज्यातील विविध वस्तुंच्या किमती, कर आणि एकूणच बाबींवर चर्चा झाली. ज्यामुळे महत्त्वाची क्षेत्रे, सेवा, वस्तू आणि तत्सम बाबींवरील जीएसटी दरांमध्ये बदल करण्यात आला. त्याचा परिणाम म्हणून जीएसटी कपात केलेल्या वस्तू, सेवा स्वस्त झाल्या. तर ज्यांच्या जीएसटी दरांमध्ये वाढ (GST Hike) झाली ते मात्र मोठ्या प्रमामावर वाढले. या परिषदेस केंद्री अर्थमंत्री आणि विविध राज्यांचे मुख्यमंत्री किंवा अर्थमंत्री उपस्थित होते. सर्वसामान्य ग्राहकांच्या दृष्टीने काय महागले आणि काय स्वस्त झाले याबाबत घ्या जाणून.

जईएसटी परिषदेत घेतलेल्या निर्णयांमध्ये स्वस्त आणि महाग झालेल्या वस्तू खालील प्रमाणे:

काय अधिक स्वस्त होत आहे?

फोर्टिफाइड राइस केर्नल्स (एफआरके)

  • आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांना मदत करणाऱ्या सार्वजनिक वितरण प्रणालीद्वारे (पीडीएस) पुरवल्या जाणाऱ्या एफआरकेसाठी जीएसटी 5% पर्यंत कमी करण्यात आला आहे.

जनुक थेरेपी (Gene Therapy):

  • या अत्याधुनिक वैद्यकीय उपचाराचा खर्च लक्षणीयरीत्या कमी करत संपूर्ण जीएसटी सूट देण्यात आली.

मोफत वितरणासाठी अन्नपदार्थांची तयारीः

  • सरकारी कल्याणकारी योजनांमध्ये वापरल्या जाणार्या अन्नपदार्थांवर 5% सवलतीच्या जीएसटीचा दर वाढविण्यात आला आहे.

एलआरएसएएम प्रणालीः

  • लांब पल्ल्याच्या जमिनीवरून हवेत मारा करणाऱ्या क्षेपणास्त्रांच्या असेंब्ली/निर्मितीमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या प्रणाली, उप-प्रणाली, भाग आणि साधनांसाठी आयजीएसटी सूट मंजूर करण्यात आली आहे.

आयएईएसाठी तपासणी उपकरणेः

  • आंतरराष्ट्रीय अणुऊर्जा संस्थेने (IAES) विशिष्ट अटींच्या अधीन राहून उपकरणे आणि नमुन्यांच्या आयातीवर आय. GST सूट दिली आहे.

  • कृषी उत्पादनेः

शेतकऱ्यांना मिरची आणि मनुका यांची थेट विक्री जीएसटी-मुक्त असल्याचे स्पष्ट केले आहे.

काय अधिक महाग होत आहे?

जुनी आणि वापरलेली वाहनेः

  • पेट्रोल आणि डिझेल मॉडेल वगळता ईव्हीसह सर्व वापरलेल्या वाहनांवर जीएसटी 12% वरून 18% पर्यंत वाढला आहे.

खाण्यासाठी तयार पॉपकॉर्नः

  • प्री-पॅकेज्ड पॉपकॉर्नवर आता 12% कर आकारला गेला आहे, कारमेलाइज्ड आवृत्तीवर 18% जीएसटी आकारला जात आहे.

  • पॉपकॉर्न 5% जीएसटीच्या श्रेणीत राहील.

स्वयंचलित वातित काँक्रीट (ACC) ठोकळेः

  • 50% पेक्षा जास्त फ्लाय एश सामग्री असलेल्या एसीसी ब्लॉक्सवर 12% जीएसटी आकारला जाईल.

केवळ दंडात्मक अपीलः

  • अपील प्राधिकरणाच्या अंतर्गत केवळ दंडात्मक अपीलांसाठी उच्च पूर्व-ठेवी आवश्यक आहेत.

जीएसटी अद्ययावत

धनादेशः

  • वस्तू किंवा सेवा म्हणून वर्गीकृत न केलेल्या व्हाउचरचा समावेश असलेले व्यवहार, त्यांना जीएसटीमधून सूट.

  • बँक दंडः

कर्जाच्या अटींचे पालन न केल्याबद्दल बँका किंवा एनबीएफसीकडून आकारल्या जाणाऱ्या दंडावर जीएसटी नाही.

व्याख्या बदलः

  • किरकोळ विक्रीसाठी (≤ 25 किलो किंवा ≤ 25 लिटर) पूर्व-पॅकेज केलेल्या वस्तूंसाठी आता कायदेशीर मापनशास्त्र कायद्यांतर्गत घोषणा करणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे जीएसटी लागू होण्यावर परिणाम होतो.

जीएसटी परिषदेच्या ताज्या निर्णयांचा उद्देश आर्थिक विषमता दूर करणे, कर संरचना सुव्यवस्थित करणे आणि अनुपालनास चालना देणे हा आहे. मदत उपाययोजना असुरक्षित गटांना आणि विशिष्ट उद्योगांना लक्ष्य करत असताना, वापरलेली वाहने आणि पॉपकॉर्न यासारख्या वस्तूंवरील वाढीव दर ग्राहकांच्या अंदाजपत्रकांवर परिणाम करू शकतात.