Aadhaar Card (Photo Credits: PTI)

आधार कार्ड (Aadhaar Card) हे भारतातील प्रत्येक नागरिकासाठी एक महत्त्वाचे ओळखपत्र आहे, जे सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी आणि ओळख व पत्त्याचा पुरावा म्हणून वापरले जाते. युनिक आयडेंटिफिकेशन अथॉरिटी ऑफ इंडिया (UIDAI) ने आधार कार्डवरील माहिती अद्ययावत ठेवण्यासाठी नागरिकांना प्रोत्साहन दिले आहे. विशेषतः ज्या आधार कार्डधारकांचे कार्ड 10 वर्षांपेक्षा जास्त जुने आहे आणि कधीही अपडेट केले गेले नाही, त्यांना ओळख आणि पत्त्याच्या पुराव्याच्या कागदपत्रांचे नूतनीकरण करणे आवश्यक आहे. युआयडीएआयने आधार कार्डवरील कागदपत्रे मोफत अपडेट करण्याची सुविधा 14 जून 2025 पर्यंत वाढवली होती.

ही सुविधा फक्त myAadhaar पोर्टलवर उपलब्ध आहे, आणि त्यानंतर ऑनलाइन अपडेटसाठी 25 रुपये आणि ऑफलाइन अपडेटसाठी 50 रुपये शुल्क आकारले जाईल. आधार कार्डवरील माहिती अद्ययावत ठेवणे अनेक कारणांसाठी महत्त्वाचे आहे. यामुळे सरकारी आणि खासगी सेवांचा लाभ घेणे सुलभ होते, तसेच आधार-आधारित प्रमाणीकरण प्रक्रिया अधिक अचूक होते. युआयडीएआयच्या मते, विवाह, स्थलांतर किंवा इतर वैयक्तिक कारणांमुळे नाव, पत्ता, मोबाइल नंबर किंवा ईमेल आयडी यांसारख्या माहितीत बदल होऊ शकतात.

जर ही माहिती आधार कार्डवर अपडेट नसेल, तर बँकिंग, मोबाइल कनेक्शन किंवा सरकारी योजनांचा लाभ घेताना अडचणी येऊ शकतात. विशेषतः, 10 वर्षांपेक्षा जास्त काळ अपडेट न झालेल्या आधार कार्डधारकांना युआयडीएआयने ओळख (Proof of Identity) आणि पत्ता (Proof of Address) पुराव्याची कागदपत्रे अपलोड करण्याचा सल्ला दिला आहे. यामुळे आधार डेटाबेसची अचूकता वाढते आणि फसवणुकीचा धोका कमी होतो.

युआयडीएआय ने आधार कार्डवरील कागदपत्रे मोफत अपडेट करण्याची सुविधा 14 जून 2025 पर्यंत वाढवली आहे. यापूर्वी ही मुदत 14 डिसेंबर 2024 पर्यंत होती, जी सहा महिन्यांसाठी पुढे ढकलण्यात आली. ही मोफत सुविधा फक्त myAadhaar पोर्टलवर उपलब्ध आहे. 14 जून 2025 नंतर, ऑनलाइन अपडेटसाठी 25 रुपये आणि आधार केंद्रांवर ऑफलाइन अपडेटसाठी 50 रुपये शुल्क आकारले जाईल. मात्र, बायोमेट्रिक माहिती (जसे की फिंगरप्रिंट, आयरिस स्कॅन किंवा फोटो) अपडेट करण्यासाठी आधार केंद्राला भेट देणे आवश्यक आहे, आणि त्यासाठी नेहमीच शुल्क लागेल.

ऑनलाइन आधार कार्ड अपडेट कसे करावे?

आधार कार्डवरील डेमोग्राफिक माहिती (जसे की नाव, पत्ता, जन्मतारीख, लिंग, मोबाइल नंबर, ईमेल) myAadhaar पोर्टलद्वारे मोफत अपडेट करता येते.

myAadhaar पोर्टलला भेट द्या: युआयडीएआयच्या अधिकृत वेबसाइटवर (https://myaadhaar.uidai.gov.in/) जा आणि ‘Login’ बटणावर क्लिक करा.

आधार क्रमांक आणि कॅप्चा टाका: तुमचा 12-अंकी आधार क्रमांक आणि कॅप्चा कोड प्रविष्ट करा. त्यानंतर ‘Send OTP’ बटणावर क्लिक करा. तुमच्या नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर एक OTP येईल.

OTP सह लॉगिन करा: प्राप्त OTP टाका आणि ‘Login’ बटणावर क्लिक करा.

‘Document Update’ निवडा: लॉगिन केल्यानंतर, ‘Document Update’ पर्यायावर क्लिक करा. येथे तुम्हाला मार्गदर्शक सूचना दिसतील, त्या वाचा आणि ‘Next’ बटणावर क्लिक करा.

माहिती तपासा: तुमच्या आधार कार्डवरील सध्याची माहिती तपासा आणि खात्री बटणावर (Verification Box) क्लिक करा. त्यानंतर ‘Next’ वर जा.

कागदपत्रे अपलोड करा: ओळख आणि पत्त्याच्या पुराव्यासाठी वैध कागदपत्रे (जसे की पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र, रेशन कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स) निवडा आणि त्यांच्या स्कॅन केलेल्या रंगीत प्रती अपलोड करा. कागदपत्रे स्पष्ट आणि मूळ असावीत.

विनंती सबमिट करा: सर्व माहिती तपासल्यानंतर ‘Submit’ बटणावर क्लिक करा. तुम्हाला एक 14-अंकी सर्व्हिस रिक्वेस्ट नंबर (SRN) मिळेल, जो तुमच्या ईमेलवर पाठवला जाईल आणि अपडेटच्या स्थितीचा मागोवा घेण्यासाठी वापरता येईल. (हेही वाचा: Death Document Guidelines: कुटुंबातील सदस्याच्या मृत्यूनंतर PAN, Aadhaar, मतदार ओळखपत्राचे काय करावे?)

अपडेटची स्थिती कशी तपासावी?

विनंती सबमिट केल्यानंतर, तुम्ही myAadhaar पोर्टलवर ‘Check Aadhaar Update Status’ पर्यायावर क्लिक करून SRN वापरून अपडेटची स्थिती तपासू शकता. जर कागदपत्रे वैध असतील, तर काही कामकाजाच्या दिवसांत तुमचे अपडेटेड आधार कार्ड तुमच्या पत्त्यावर पाठवले जाईल किंवा तुम्ही e-Aadhaar डाउनलोड करू शकता. जर कागदपत्रे अवैध असतील (उदा., अस्पष्ट स्कॅन किंवा नाव/पत्त्यात विसंगती), तर विनंती नाकारली जाऊ शकते, आणि तुम्हाला पुन्हा कागदपत्रे अपलोड करावी लागतील.

काही महत्त्वाच्या बाबी-

मोबाइल नंबर लिंक असणे आवश्यक: ऑनलाइन अपडेटसाठी तुमचा मोबाइल नंबर आधारशी लिंक्ड असणे आवश्यक आहे, कारण OTP त्याच नंबरवर येतो. जर मोबाइल नंबर लिंक्ड नसेल, तर तुम्हाला आधार केंद्राला भेट द्यावी लागेल.

बायोमेट्रिक अपडेट: फोटो, फिंगरप्रिंट किंवा आयरिस स्कॅन यांसारख्या बायोमेट्रिक माहितीचे अपडेट फक्त आधार केंद्रावरच करता येते.

mAadhaar अॅपची मर्यादा: सध्या mAadhaar अॅपवर फक्त पत्त्याचे अपडेट करता येते. नाव, जन्मतारीख किंवा मोबाइल नंबर यांसारख्या इतर माहितीचे अपडेट पोर्टलवरच करावे लागेल.

वैध कागदपत्रे: अपलोड केलेली कागदपत्रे आधारधारकाच्या नावावर आणि पत्त्याशी जुळणारी असावीत. युआयडीएआयच्या वेबसाइटवर स्वीकार्य कागदपत्रांची यादी उपलब्ध आहे.