ISRO (Image: PTI)

भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था इस्रोला (ISRO) मोठे यश मिळाले आहे. चांद्रयान-2 (Chandrayaan-2) ऑर्बिटरवर असलेल्या एक्स-रे स्पेक्ट्रोमीटर 'क्लास'ने प्रथमच चंद्राच्या पृष्ठभागावर मुबलक प्रमाणात सोडियम (Sodium) शोधला आहे. यामुळे चंद्रावर सोडियमचे प्रमाण शोधण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे, असे इस्रोने म्हटले आहे. इस्रोने सांगितले की, चांद्रयान-1 एक्स-रे फ्लूरोसेन्स स्पेक्ट्रोमीटर (C1XS) ने सोडियमचा शोध लावला आहे, ज्यामुळे चंद्रावर सोडियमचे प्रमाण शोधण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे.

नॅशनल स्पेस एजन्सीने शुक्रवारी एका निवेदनात म्हटले आहे की, 'द अॅस्ट्रोफिजिकल जर्नल लेटर्स'मध्ये नुकत्याच प्रकाशित झालेल्या संशोधन अहवालानुसार, चांद्रयान-2 ने आपली पहिली कक्षा (चांद्रयान-2 लार्ज एरिया सॉफ्ट एक्स-रे स्पेक्ट्रोमीटर) केली. याचा वापर करून चंद्रावर मुबलक प्रमाणात सोडियमची उपस्थिती आढळून आली आहे.

इस्रोच्या बेंगळुरू येथील यूआर राव उपग्रह केंद्रात तयार केलेले 'क्लास' सोडियम रेषेची उच्च संवेदन क्षमता आणि कार्यक्षमतेमुळे स्पष्ट पुरावे प्रदान करते, इस्रोच्या निवेदनात म्हटले आहे. इस्रोच्या अभ्यासात असे आढळून आले आहे की चंद्रावर सोडियमची चिन्हे सोडियम रेणूंच्या पातळ थरातून देखील येऊ शकतात जी चंद्राच्या कणांशी कमकुवतपणे संलग्न आहेत. हेही वाचा Uber Ride: अबब! उबेर कॅबच्या 15 मिनिटांच्या राईडवर आकारलं तब्बल 32 लाख रुपये भाडं

जर हे सोडियम चंद्राच्या खनिजांचा भाग असेल तर, हे सोडियमचे रेणू सौर वारा किंवा अतिनील किरणोत्सर्गाद्वारे अधिक सहजपणे पृष्ठभागावरून बाहेर टाकले जाऊ शकतात. इस्रोच्या म्हणण्यानुसार, या अल्कली घटकातील स्वारस्यपूर्ण पैलू म्हणजे चंद्राच्या पातळ वातावरणात त्याची उपस्थिती आहे, जो इतका घट्ट प्रदेश आहे की तेथे रेणू देखील क्वचितच आढळतात.

या प्रदेशाला 'एक्सोस्फीअर' म्हणतात, जो चंद्राच्या पृष्ठभागापासून सुरू होतो आणि हजारो किलोमीटरपर्यंत पसरतो. इस्रोने म्हटले आहे की, चांद्रयान-2 कडून मिळालेली ही नवीन माहिती चंद्रावरील पृष्ठभाग-बाहेरील क्षेत्राविषयी नवीन अभ्यास करण्याची संधी देईल, ज्यामुळे बुध आणि आपल्या सूर्यमालेतील इतर वायुविहीन पिंडांचे समान निरीक्षण केले जाईल. मॉडेल विकसित करण्यात मदत होईल.