ISRO New Chief V. Narayanan

ISRO New Chief V. Narayanan: नारायणन यांची भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेच्या (इस्रो) अध्यक्षपदीची घोषणा ९ जानेवारी २०२५ रोजी करण्यात आली आहे. त्यांचा कार्यकाळ 14 जानेवारी 2025 पासून सुरू होणार असून ते जानेवारी 2022 मध्ये इस्रोच्या अध्यक्षपदाची सूत्रे स्वीकारणारे एस. सोमनाथ यांची जागा घेतील. सुमारे चार दशकांचा अनुभव आणि अंतराळ संशोधन क्षेत्रात दिलेल्या योगदानासह नारायणन यांच्या नियुक्तीमुळे भारतीय अंतराळ कार्यक्रमाला नवी दिशा आणि गती मिळाली आहे. व्ही. नारायणन हे भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेतील ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ असून भारताच्या अंतराळ मोहिमेत महत्त्वाची भूमिका बजावणाऱ्या शास्त्रज्ञांमध्ये त्यांचे नाव घेतले जाते. सध्या ते लिक्विड प्रोपल्शन सिस्टीम सेंटर (एलपीएससी) या भारतातील प्रमुख रॉकेट प्रणोदन केंद्राचे संचालक म्हणून कार्यरत आहेत. रॉकेट आणि अंतराळयान प्रणालीच्या प्रणोदनाभोवती त्यांचे कार्यक्षेत्र केंद्रित असून त्यांनी या क्षेत्रातील अनेक महत्त्वाच्या योजना आणि तंत्रज्ञानावर काम केले आहे.

येथे पाहा, नारायणन अध्यक्षपदी नियुक्ती झाल्याची पोस्ट

व्ही. नारायणन यांचे कार्य

नारायणन यांनी १९८४ मध्ये इस्रोमध्ये रुजू होऊन अंतराळ विज्ञानातील आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली. विक्रम साराभाई अंतराळ केंद्रात (व्हीएसएससी) साउंडिंग रॉकेट आणि एसएलव्ही (सॅटेलाइट लाँच व्हेइकल) यांसारख्या महत्त्वाच्या प्रकल्पांवर ही त्यांनी काम केले आहे. त्यानंतर त्यांनी लिक्विड प्रोपल्शन सिस्टिम्स सेंटर (एलपीएससी) येथे काम केले, जे लिक्विड प्रोपल्शन सिस्टमच्या विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावते.

लिक्विड प्रोपल्शन सिस्टीम सेंटरची भूमिका

भारताच्या अंतराळ मोहिमांमधील महत्त्वाचे केंद्र असलेले एलपीएससी रॉकेट आणि अंतराळयानांसाठी द्रव, सेमी-क्रायोजेनिक आणि क्रायोजेनिक प्रणोदन तंत्रज्ञान विकसित करण्याचे काम करते. पीएसएलव्ही (ध्रुवीय उपग्रह प्रक्षेपण यान), जीएसएलव्ही (जिओसिंक्रोनस सॅटेलाइट लाँच व्हेइकल) आणि गगनयान मोहिमेसारख्या भारताच्या प्रमुख प्रक्षेपण यान कार्यक्रमांमध्ये हे महत्त्वपूर्ण योगदान देते.

याशिवाय नारायणन यांनी भारतीय अंतराळ मोहिमांमध्ये उपग्रह प्रणाली, त्यांची नियंत्रण प्रणाली आणि ट्रान्सड्यूसर प्रणाली विकसित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण कार्य केले आहे. भारताची पहिली मानवी अंतराळ मोहीम असलेल्या गगनयान मोहिमेसाठी नारायणन यांची मॅन रेटेड सर्टिफिकेशन बोर्डाच्या (एचआरसीबी) अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.

नारायणन यांचे शिक्षण आणि पार्श्वभूमी

नारायणन यांचे सुरुवातीचे शिक्षण तमिळ माध्यमात झाले आणि त्यानंतर त्यांनी आयआयटी खरगपूरमधून क्रायोजेनिक इंजिनीअरिंगमध्ये M.Tech आणि एरोस्पेस इंजिनीअरिंगमध्ये पीएचडी केली. त्यांचे तांत्रिक कौशल्य आणि नेतृत्व क्षमतेमुळे त्यांना इस्रोमध्ये प्रमुख स्थान मिळाले आणि ते एलपीएससीचे संचालक पदापर्यंत पोहोचले.

स. सोमनाथ यांचे नेतृत्व आणि त्यांचे कर्तृत्व

एस. सोमनाथ यांनी इस्रोचे अध्यक्ष म्हणून काम पाहिले आणि त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने अनेक महत्त्वाच्या अंतराळ मोहिमा यशस्वीपणे पूर्ण केल्या. विशेष म्हणजे चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर आपले रोव्हर पाठवण्यात भारताला यश आले, ज्यामुळे इस्रोला आंतरराष्ट्रीय सन्मान मिळाला. याशिवाय चांद्रयान-३ मोहिमेअंतर्गत भारताने आपले यान चंद्रावर यशस्वीपणे उतरवले आणि अशा प्रकारे चंद्रावर सॉफ्ट लँडिंग करणाऱ्या जगातील निवडक देशांमध्ये भारताचा समावेश झाला.

नारायणन यांची भूमिका आणि भविष्यातील दिशा

आता व्ही नारायणन यांची इस्रोच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आल्याने त्यांच्या नेतृत्वामुळे भारतीय अंतराळ कार्यक्रम नव्या उंचीवर नेणे अपेक्षित आहे. रॉकेट आणि अंतराळयान प्रणालीच्या क्षेत्रात त्यांना सखोल अनुभव असून आता भारताच्या अंतराळ मोहिमांची अचूकता आणि कार्यक्षमता आणखी वाढविण्यावर त्यांचा भर असणार आहे.

त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारत मानवी अंतराळ मोहीम 'गगनयान' अधिक वेगाने साध्य करेल आणि भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेची जागतिक मान्यता आणखी बळकट करेल, अशी अपेक्षा आहे. याशिवाय, नारायणन अंतराळ क्षेत्रातील भारताच्या तांत्रिक कामगिरीची अधिक प्रगती करण्यासाठी आपला अनुभव आणि नेतृत्व कौशल्य आणतील.

व्ही नारायणन यांची नियुक्ती हे भारतीय अंतराळ कार्यक्रमाच्या दृष्टीने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे, जे इस्रोला अधिक यशाकडे घेऊन जाईल. त्यांचे तांत्रिक कौशल्य, अनुभव आणि नेतृत्व कौशल्य भारताच्या अंतराळ मोहिमांना नवी दिशा देईल. इस्रोचे पुढचे अध्यक्ष म्हणून व्ही. नारायणन यांचा प्रवास निश्चितच भारतीय अंतराळ संशोधनासाठी एक नवा अध्याय ठरेल.