Sex Addiction: लैंगिक व्यसन म्हणजे काय? तुम्हालाही आहे सेक्स अॅडिक्शन? जाणून घ्या लक्षणे

Sex । (Photo credit: archived, edited, and only symbolic images)

"लैंगिक व्यसन" (Sex Addiction) हा अनेकदा चर्चेत येणारा मुद्दा. त्याच्य निदानाबाबत अनेक वाद आणि मतमतांतरे आहेत. खरे तर लैंगिक व्यसन हा विषय "डायग्नोस्टिक अँड स्टॅटिस्टिकल मॅन्युअल ऑफ मेंटल डिसऑर्डर्स" (DSM-5) च्या पाचव्या आवृत्तीतून वगळण्यात आला आहे. असे असले तरीही अनेक मनोविज्ञान समुपदेशन मंडळांत त्याबद्दल बोलता, लिहितात आणि त्यावर विचारही व्यक्त करतात. DSM-5 आणि आंतरराष्ट्रीय सांख्यिकीय वर्गीकरण रोग आणि संबंधित आरोग्य समस्या (ICD-10) निकष या दोन्हींचा वापर करून विश्वसनीय स्त्रोताचे निदान केले जाऊ शकते, असे अभ्यासक सांगतात.

एका व्याख्येनुसार, "लैंगिक व्यसन" हे अल्कोहोल, अफू आदी पदार्थांचे व्यसन असलेल्या व्यक्तीला त्या पदार्थांचे सेवन केल्याने ज्या प्रकारचे "निराकरण" मिळते. तशाच प्रकारे हे निराकरण मिळविण्यासाठी किंवा ते साध्य करण्यासाठी लैंगिक कृत्ये करण्याची व्यक्तीची प्रवृत्ती म्हणून याकडे पाहिले जाते. पण त्यावरही अनेक वाद विवाद आहेत. त्यामुळे ही व्याख्या तंतोतंत आहेच असे नाही. (हेही वाचा, Sex Education: सेक्स करण्याची तीव्र इच्छा वारंवार होते? नियंत्रण मिळवायचे आहे?)

लैंगिक व्यसनाची लक्षणे कोणती?

अर्थात, DSM-5 मध्ये लैंगिक व्यसनाची रूपरेषा दिलेली नसल्यामुळे, व्यसन कोणत्या निकषावर आहे याबद्दल बराच विवाद आहे. तरीही काही लक्षणे सांगायची तर ती खालीलप्रमाणे सांगता येतील.

सातत्याने मनात लैंगिक विचार आणि कल्पना करणे. फोन सेक्स, पोर्नोग्राफी किंवा कॉम्प्युटर सेक्स यासह एकटे असताना सेक्सबाबच विचार करत राहणे

अनोळखी व्यक्तींसह अनेक जोडीदारासह सक्तीचे संबंध ठेवणे
आपले वर्तन झाकून जावे यासाठी खोटे बोलणे

दैनंदिन जीवनात, उत्पादकता, कामाची कार्यक्षमता इत्यादींमध्ये व्यत्यय आणत असताना देखील लैंगिक संबंधात व्यस्त राहणे

लैंगिक संबंध, तसे वर्तन थांबविण्यास किंवा नियंत्रित करण्यास असमर्थ ठरणे

लैंगिक वर्तनामुळे स्वतःला किंवा इतरांना धोक्यात टाकणे

संभोगानंतर पश्चात्ताप किंवा अपराधीपणाची भावना मनात निर्माण होणे

इतर नकारात्मक वैयक्तिक किंवा व्यावसायिक परिणाम अनुभवणे

सार्वजनिक लैंगिक संबंध, वेश्यांसोबत लैंगिक संबंध किंवा सेक्स क्लबमध्ये नियमित उपस्थिती यात वाढ होणे. त्याची सवय/व्यसन जडणे

एकापेक्षा अधिक लोकांशी लैंगिक संबंध ठेवते आणि/किंवा विवाहबाह्य संबंधात वाढ होणे.

एकटे असताना सातत्याने हस्तमैथुन करणे. त्याचे प्रमाण अधिक असणे.

दरम्यान, एक गोष्ट नेहमीच लक्षात ठेवायला पाहिजे की, सेक्स ही एक निरोगी मानवी क्रिया आहे. त्याचा आनंद घेणे सामान्य आहे. याव्यतिरिक्त, जोडिदारामध्ये कधी कधी असलेला लैंगिक स्वारस्याच्या पातळीतील फरक आढळतो. या फरकाचा अर्थ असा नाही की एका भागीदाराला लैंगिक व्यसन आहे. त्यामुळे लैंगिक व्यसणाबाबत बोलताना, विचार करताना, आरोप-प्रत्यारोप, चर्चा करताना जरा विचारपूर्वक आणि जपूनच/जबाबदारपणे बोलायला हवे.