Jagannath Rath Yatra 2022:भगवान जगन्नाथांच्या स्मरणार्थ काढण्यात येणाऱ्या 'जगन्नाथ रथयात्रे'ची संपूर्ण जग आतुरतेने वाट पाहत आहे.  जगन्नाथ पुरी हे हिंदू धर्मातील बद्रीनाथ, रामेश्वरम, द्वारका या चार प्रमुख धामांपैकी एक आहे. ओरिसातील जगन्नाथ मंदिर हे वैष्णव पंथाचे मंदिर आहे, जे विष्णु अवतार भगवान कृष्णाला समर्पित असल्याचे मानले जाते. जगन्नाथ मंदिरात भगवान जगन्नाथ, बलभद्र आणि सुभद्रा यांच्या मूर्ती स्थापित आहेत. मंदिराच्या गर्भगृहात त्यांची वर्षभर पूजा केली जाते.मात्र आषाढ महिन्यात तीन विशाल आणि दिव्य रथात ३ किमी प्रवास करून त्यांना गुंडीचा मंदिरात आणले जाते.  मान्यतेनुसार जो भक्त देवाचा रथ ओढतो त्याला 100 यज्ञांचे फळ मिळते.

जगातील सर्वात मोठी रथयात्रा 

आषाढ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या दुसऱ्या दिवशी भगवान जगन्नाथ, त्यांचा भाऊ बलभद्र आणि त्यांची बहीण सुभद्रा शाही पोशाखात त्यांच्या मावशीच्या घरी जातात अशी धारणा आहे. ओरिसातील जगन्नाथ मंदिरापासून ही यात्रा सुरु होते. हा जगातील सर्वात मोठा रथयात्रा उत्सव मानला जातो. हा उत्सव पाहण्यासाठी जगभरातून भाविक ओरिसात येतात. परंपरेनुसार यात्रेत तीन दिव्य रथांचा वापर केला जातो. पुढच्या बाजूला भगवान बलभद्र यांचा रथ असतो, त्याच्या मागे बहीण सुभद्राचा रथ आहे आणि मागच्या बाजूला जगन्नाथाचा रथ असतो. यावर्षी जगन्नाथ यात्रा 1 जुलै 2022 पासून सुरू होणार असून विविध टप्यात  12 जुलै रोजी पूर्ण होणार आहे.

ही रथयात्रा का साजरी केली जाते?

या प्रवासाबद्दल अनेक समजुती आहेत. पद्म पुराणानुसार, एकदा भगवान जगन्नाथाच्या बहिणीने नगर पाहण्याची इच्छा व्यक्त केली. मग भगवान जगन्नाथ आणि बलभद्र यांनी बहीण सुभद्राला रथावर बसवून नगरात नेले आणि तिला त्यांच्या मावशीच्या घरी, गुंडीचा येथे नेले, जिथे ते 7 दिवस राहिले.यानंतर रथयात्रेची प्रथा सुरू झाली, जी आजही सुरू असल्याचे सांगितले जाते, या घटनेचा नारद पुराण आणि ब्रह्म पुराणातही उल्लेख आहे.

जगन्नाथ रथयात्रा महत्वाचे विधी

या रथयात्रेच्या कार्यक्रमाची तयारी अक्षय्य तृतीयेपासून (यावेळी ३ मे २०२२) सुरू होते. यानंतर भगवान 15 दिवस सर्दी आणि तापाने त्रस्त असल्याचे सांगितले जाते. त्यांना औषध दिले जाते. या दरम्यान भगवान जगन्नाथ एका खाटेवर झोपवले जाते.  या 15 दिवसांच्या  काळात मंदिरात भाविकांना प्रवेश बंदी असते. 15 दिवसांनंतर, जेव्हा ते पूर्णपणे निरोगी होतात, तेव्हा भाविकांना जगन्नाथ पुरी मंदिरात जाण्यासाठी आमंत्रित केले जाते. हा दिवस नेत्रोत्सव म्हणून ओळखला जातो.

भगवान जगन्नाथ रथयात्रा वैशाख महिन्याच्या दुसऱ्या दिवशी सुरू होते.

रथयात्रेचे वेळापत्रक!

01 जुलै, शुक्रवार, 2022, गुंडीचा यात्रा (रथयात्रा सुरू)  जाण्याचा बेत आहे.

05 जुलै, मंगळवार, 2022, हेरा पंचमी: (रथयात्रेच्या पहिल्या दिवसापासून पाचव्या दिवसापर्यंत गुंडीचा मंदिरात देवाचा वास असतो अशी धारणा आहे)

08 जुलै, शुक्रवार, 2022, संध्या दर्शन: (या दिवशी भगवान जगन्नाथाचे दर्शन घेतल्याने 10 वर्षे श्रीहरीची पूजा केल्याचे पुण्य मिळते असे मानले जाते.)

09 जुलै, शनिवार, 2022, बहुदा यात्रा: (या दिवशी भगवान जगन्नाथ, बलभद्र आणि बहीण सुभद्रा परततात, याला बहुदा यात्रा म्हणतात.)

10 जुलै, रविवार, 2022 सुनाबेसा (जगन्नाथ मंदिरात परतल्यानंतर परमेश्वराच्या शाही स्वरूपाची तयारी. सुनाबेसा हे भगवान जगन्नाथ आपल्या भावंडांसह धारण केलेले रूप आहे)

11 जुलै, सोमवार, 2022, आधार पान: (आषाढ शुक्ल द्वादशीच्या दिवशी देवतांच्या रथावर विशेष पेय अर्पण केले जाते. या पेयाला आधार पान म्हणतात. हे दूध, चीज, साखर आणि ड्रायफ्रुट्सपासून बनवले जाते)

12 जुलै, मंगळवार, 2022, नीलाद्री बीजे (पुरीच्या जगन्नाथ रथयात्रेतील सर्वात मनोरंजक विधी म्हणजे नीलाद्री बीजे.)