skandamata

Chaitra Navratri 2024, Day-5: आज चैत्र नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी दुर्गा देवीचे पाचवे रूप स्कंदमातेची पूजा केली जाणार आहे. माता भगवतीचा पुत्र आणि श्री गणेशाचा मोठा भाऊ, ज्याला स्कंद म्हणूनही ओळखले जाते, देवी दुर्गेला स्कंदमातेचे रूप प्राप्त झाले. दुर्गा मातेच्या या रूपाची पूजा केल्याने संतती आणि धन प्राप्त होते, काशीखंड, देवी पुराण आणि स्कंद पुराणात देवीच्या विशाल रूपाचे वर्णन आहे. देवी स्कंदमातेचे महत्त्व आणि स्वरूप काय आहे आणि तिची पूजा कधी आणि कशी केली जाते हे जाणून घेऊया.

आई स्कंदमातेचे रूप

देवी स्कंदमाता ही प्रेमाची मूर्ती मानली जाते. कारण माँ दुर्गेचे हे एकमेव रूप आहे, जिच्या हातात शस्त्रे नाहीत. तथापि, स्कंदमातेला चार हात आहेत, एका हातात लाल कमळ, दुसऱ्या हातात पांढरे कमळ, तिसऱ्या हातात अभय मुद्रा आणि एका हातात पुत्र कार्तिकेय आहे. स्कंदमातेचे हे रूप दर्शवते की, ती स्नेहाची देवी आहे, आणि तिच्या भक्तांच्या मुलांवर ती स्वतःची मुले असल्यासारखे प्रेम करते. कमळावर बसलेल्या देवी स्कंदमातेला पद्मासन असेही म्हणतात, तिचे मुख्य वाहन सिंह आहे. या दिवशी भक्त स्कंद मातेसोबत तिचा पुत्र भगवान स्कंद यांचीही पूजा केली जाते. स्कंदला स्वामी कार्तिकेय किंवा मुरुगन देखील म्हटले जाते, जो प्रत्यक्षात भगवान गणेशाचा मोठा भाऊ आहे.

या दिवशी कोणत्या रंगाचे कपडे घालावेत

स्कंदमातेचे रूप हे प्रेमळ मातेचे आहे. यामुळेच दुर्गाजींच्या या रूपात तिच्याकडे कोणत्याही प्रकारचे शस्त्र नाही. साधेपणाचे मूर्तिमंत रूप असलेल्या स्कंदमातेचा आवडता रंगही पांढरा आहे. या दिवशी शुभ्र वस्त्रे परिधान करून त्याची पूजा केल्याने कौटुंबिक जीवन मधुर आणि सुख-शांतीपूर्ण बनते, असा समज आहे.

आई स्कंदमातेच्या पूजेची पद्धत

चैत्र शुक्ल पक्षातील पंचमीच्या दिवशी सूर्योदयापूर्वी उठून स्नान करून ध्यान करावे. पांढऱ्या रंगाचे कपडे घाला. स्थापित कलशाचे पूजन केल्यानंतर स्कंदमातेच्या प्रतिमेसमोर उदबत्ती व दिवा लावावा. आता खालील मंत्राचा जप करा.

या देवी सर्वभू‍तेषु मां स्कंदमाता रूपेण संस्थिता,

नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नम:।।

स्कंदमातेला अत्तर, अक्षत, फुले, सुपारी, सुपारी, लवंग आणि वेलची माता दुर्गाला अर्पण करा. आईला लाल चुनरी आणि लग्नाचे साहित्य अर्पण करा. या दिवशी माता स्कंदमातेच्या मांडीवर बसलेल्या भगवान कार्तिकेयाला धनुष्यबाण अर्पण करण्याची विशेष परंपरा आहे. आता स्कंदमातेला बताशा आणि केळी अर्पण करा. माँ दुर्गेच्या आरतीने पूजेची सांगता करा.