Dam | Image used for representational purpose | (Photo Credits: ANI Twitter)

महाराष्ट्राच्या दुष्काळी (Drought) मराठवाड्यातील (Marathwada) सर्वात मोठे धरण असलेल्या जायकवाडी धरणातील (Jayakwadi dam) पाण्याच्या पातळीत उन्हाळ्याच्या सुरुवातीमुळे 8.79 टक्के घट झाली आहे. औरंगाबादमधील गोदावरी नदीच्या (Godavari river) पलीकडे असलेल्या धरणात 76.21 टक्के पाणीसाठा गेल्या वर्षीच्या मार्च महिन्याच्या पहिल्या आठवड्याअखेर 85 टक्क्यांच्या तुलनेत खूपच कमी आहे. एप्रिल आणि मे महिन्यात उन्हाळा शिगेला पोहोचल्याने, सतत पाणीटंचाईचा (Water scarcity) सामना करणाऱ्या मराठवाड्यातील आठ जिल्हे जूनच्या मध्यात पावसाळा सुरू होईपर्यंत अडचणीत सापडतील. जलसंपदा विभागातील (Department of Water Resources) उच्चपदस्थ सूत्रांनी सांगितले की, धरणांमधील पाणी पातळीचे बारकाईने निरीक्षण केले जात आहे.

आवश्यक असल्यास, निश्चित केलेल्या निकषांनुसार त्याच्या प्रकाशनास प्राधान्य देण्यासाठी कोर्स दुरुस्ती केली जाईल. प्रथम पिण्यासाठी, नंतर सिंचन आणि शेवटी उद्योगांसाठी, सूत्राने सांगितले. पैठण तालुक्यातील जायकवाडीचे मातीचे धरण, ज्याची एकूण क्षमता 21.70 लाख दशलक्ष लीटर आहे, या भागातील पिण्यासाठी, शेतीसाठी आणि उद्योगांसाठी पाण्याचा मुख्य स्त्रोत आहे. देशांतर्गत गरजा पूर्ण करण्यासोबतच, ते 2.5 लाख हेक्टर शेतजमिनीला सिंचन करते आणि औरंगाबाद आणि जालना जिल्ह्यातील औद्योगिक पट्ट्याला आधार देते.

जलसंपदा विभागाच्या आकडेवारीनुसार, राज्यातील 3,267 धरणांमधील एकत्रित पाणीपातळी 70.78 टक्के आहे, जी गेल्या वर्षीच्या मार्चमधील याच कालावधीतील 61 टक्क्यांपेक्षा जास्त आहे. नियमित अवकाळी पावसामुळे ही वाढ झाली आहे.  जायकवाडीतील पाणीपातळी मागील वर्षांच्या तुलनेत कमी असली तरी औरंगाबाद विभागातील 964 धरणांमध्ये कोकण, पुणे, नागपूर आणि अमरावती या विभागांच्या तुलनेत अधिक पाणीसाठा आहे. हेही वाचा Mumbai-Nagpur Bullet Train: मुंबई-नागपूर बुलेट ट्रेनचा मार्ग 10 जिल्ह्यातून जाणार, 766 किलोमीटर लांबीचा कॉरिडॉर, DPR तयार

औरंगाबाद विभागातील धरणांची एकत्रित पाणीपातळी 74.83 टक्क्यांवर गेल्या वर्षीच्या 65 टक्क्यांपेक्षा चांगली आहे. त्याचप्रमाणे 726 धरणांसह पुणे विभागात गेल्या वर्षीच्या 62 टक्क्यांपेक्षा 75.85 टक्के पाणीपातळीची नोंद झाली आहे. त्यापाठोपाठ नाशिक विभागात 571 बंधारे असून त्यांची पाणीपातळी गेल्या वर्षीच्या 62 टक्क्यांच्या तुलनेत 67.58 टक्के आहे. नागपूर विभागातही तीच स्थिती आहे. येथील 384 धरणांमधील पाण्याची पातळी 59 टक्के आहे, जी एका वर्षापूर्वीच्या 56 टक्क्यांपेक्षा किंचित जास्त आहे.

वारंवार येणार्‍या चक्रीवादळांचा सामना करणार्‍या किनारपट्टीच्या कोकणात 176 धरणे आहेत ज्यांची एकत्रित पाणी पातळी 67.63 टक्के आहे, जी गेल्या वर्षीच्या 61 टक्क्यांपेक्षा किरकोळ वाढली आहे. या धरणांची विभागनिहाय एकूण पाणी धारण क्षमता पुढीलप्रमाणे आहे: पुणे (1,51,99,000 दशलक्ष लिटर), नाशिक (58,23,000 दशलक्ष लिटर), नागपूर (46,04,000 दशलक्ष लिटर), औरंगाबाद (72,59,000 दशलक्ष लिटर) लिटर); कोकण (35,11,000 दशलक्ष लिटर) आणि अमरावती (40,74,530 दशलक्ष लिटर). महाराष्ट्रातील 3,267 धरणांमध्ये एकूण इष्टतम पाणी साठवण क्षमता 4,06,04,000 दशलक्ष लिटर इतकी आहे.