हनुमान जयंती (फोटो सौजन्य-फाइल इमेज)

हिंदू धर्मग्रंथानुसार हनुमानजींचा जन्म चैत्र महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या पौर्णिमेला झाला होता. म्हणूनच या दिवशी हनुमान जयंती साजरी केली जाते. यावर्षी 16 एप्रिल 2022 रोजी हनुमान जन्मोत्सव साजरा केला जाणार आहे. चला जाणून घेऊया हनुमानजींच्या जीवनाशी संबंधित काही रंजक घटना...

हिंदू धर्मग्रंथानुसार हनुमानजींचा जन्म चैत्र शुक्ल पक्षाच्या पौर्णिमेला झाला होता. म्हणूनच या दिवशी देशभरात हनुमान जयंती मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते. रामायण आणि इतर पौराणिक ग्रंथांमध्ये हनुमानजींना सर्वात शक्तिशाली देवता म्हणून वर्णन केले आहे.आपल्या सामर्थ्याने हनुमानाने लंकेच्या अभेद्य किल्ल्यामध्ये, राक्षसांचा राजा आणि मायावी शक्ती प्राप्त असलेल्या रावणाच्या महालात प्रवेश करून सीताजींना तर शोधलेच, पण सोन्याची लंकाही जाळून राख केली. हनुमानजीशी संबंधित अनेक आख्यायिका प्रचलित आहेत, येथे आपण हनुमानजीशी संबंधित काही रंजक घटनांबद्दल बोलणार आहोत.

श्रीरामांनी हनुमानजींना मृत्युदंड दिला..

लंका-विजय आणि अयोध्येला परतल्यानंतर विश्वामित्र एकदा राम-दरबारात आले. श्री राम नामजप करण्यात व्यस्त असलेल्या हनुमानजींनी विश्वामित्रांना नमस्कार केला नाही. त्यामुळे संतप्त होऊन विश्वामित्रांनी श्रीरामाला हनुमानाला मृत्युदंड देण्याची आज्ञा केली. श्रीरामांनी गुरूंच्या आज्ञेचे पालन करत सैनिकांना हनुमानजींवर बाणांचा वर्षाव करण्याचा आदेश दिला, परंतु हनुमानजींना काहीही झाले नाही. श्रीरामाने त्यांच्यावर ब्रह्मास्त्र सोडले. तेव्हाही हनुमानजींना ओरखडाही आला नाही.कारण त्या वेळी हनुमानजी श्रीरामाचा जप करत होते. हनुमानभक्तीपुढे विश्वामित्र नतमस्तक झाले.

शनिदेव हनुमान-भक्तांचे रक्षण का करतात?

असे मानले जाते की कोणत्याही संकटावर मात करण्यासाठी शनिदेवाला प्रसन्न करणे आवश्यक आहे, कारण ते सर्वात शक्तिशाली ग्रहांपैकी एक मानले जातात.ज्योतिषशास्त्रानुसार जे भक्त हनुमानजींची पूर्ण समर्थन आणि श्रद्धेने पूजा करतात त्यांचे सुद्धा शनिदेव रक्षण करतात. यामागील कथा प्रचलित आहे की एकदा मायावी रावणाने आपला मुलगा मेघनादच्या फायद्यासाठी सर्व ग्रहांसह शनिदेवाला कैद केले होते. सीतेच्या शोधात लंकेत पोहोचलेल्या हनुमानजींनी शनिदेवांना रावणाच्या कैदेतून मुक्त केले.

हनुमानजीच्या मूर्तीला सिंदूर का लावतात?

बहुतेक हनुमान मंदिरात हनुमानजींची मूर्ती सिंदूराने मढवली जाते. यामागे हनुमानजींच्या श्रीराम भक्तीची कथा प्रचलित आहे. असे म्हणतात की एकदा सीताजी सिंदूर लावत होत्या, तेव्हा हनुमानजींनी विचारले की ती असे का करत आहे ? तेव्हा सीताजींनी सिंदूर हे सौभाग्याचे प्रतीक असल्याचे सांगितले होते. सिंदूर लावल्याने पतीदेव निरोगी राहतो आणि त्याचे आयुष्य दीर्घायुषी होते. असे म्हणतात की यानंतर हनुमानजींनी आंघोळीनंतर सर्व अंगावर सिंदूर लावायला सुरुवात केली जेणेकरून त्यांचे प्रभू श्री राम निरोगी आणि दीर्घायुषी राहतील.

महाभारत युद्धात हनुमानजींनी अशा प्रकारे अर्जुनाचे रक्षण केले

पौराणिक ग्रंथानुसार, महाभारत युद्धापूर्वी श्रीकृष्णाने हनुमानजींना अर्जुनाचे रक्षण करण्याचा आदेश दिला होता. श्रीकृष्ण हे भगवान विष्णूचे अवतार होते, म्हणून श्रीकृष्णाच्या आज्ञेनुसार त्यांना अर्जुनाच्या रथावर ध्वजात बसवण्यात आले. या रथावर बसून अर्जुनाने विजयश्री प्राप्त केली. युद्धानंतर हनुमानजी ध्वजातून बाहेर येताच अर्जुनाचा रथ जळून राख झाला. वास्तविक पाहता, युद्धाच्या वेळी अर्जुनावर प्रयुक्त झालेल्या महान शक्ती हनुमानजींच्या सामर्थ्यामुळे व्यर्थ ठरल्या, परंतु ध्वजापासून वेगळे होताच सर्व शक्तींच्या प्रभावामुळे अर्जुनाचा रथ जळून राख झाला.

हनुमानजी अमर असल्याची  कथा

हिंदू पौराणिक ग्रंथांनुसार, त्रेतायुगात जन्मलेल्या हनुमानजींच्या संदर्भात असे मानले जाते की श्रीरामाचे चिरंजीवी म्हणून आशीर्वाद मिळाल्यानंतर ते आजही पृथ्वीवर उपस्थित आहेत. असे म्हणतात की श्रीरामांनी सरयू नदीत जलसमाधी घेण्यापूर्वीच त्यांनी हनुमानजींना पृथ्वीवरील लोकांचे रक्षण करण्यासाठी चिरंजीव होण्याचा आशीर्वाद दिला होता.

हनुमानजींना 'श्री राम' या शब्दाच्या सामर्थ्याची पूर्ण ओळख होती, त्यांनी ठरवले की ते लोकांना पृथ्वीवर भौतिकरित्या राहून 'श्री राम' नामजप करण्यास प्रेरित करतील, जेणेकरून त्यांचे कल्याण होईल.