एसबीआय बँकेच्या व्यवस्थापकाची कन्नडमध्ये माफी (Photo Credits: X/ @Chethan_Surya_S)

कर्नाटक राज्यातील बंगळुरु येथील अनेकल तालुक्यातील सूर्या नगरा, चांदापुरा येथे कार्यरत असलेल्या स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) च्या शाखा व्यवस्थापकाची तत्काळ बदली (SBI Manager Transferred) करण्यात आली आहे. सदर व्यवस्थापकाने एका ग्राहकाशी कन्नडमध्ये संवाद साधण्यास नकार (SBI Kannada Controversy) दिल्याचा एक व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल झाला. व्यवस्थापकाच्या वर्तनानंतर जनमानसात संताप व्यक्त होऊ लागल्याने केलेल्या कारवाईमध्ये त्याची बदली करण्यात आली आहे. या आठवड्याच्या सुरुवातीला सोशल मीडियावर मोठ्या प्रमाणात प्रसारित झालेल्या या व्हिडिओमुळे राजकीय नेते आणि नागरिकांकडून तीव्र प्रतिक्रिया उमटल्या आणि बँकिंग सेवांमधील भाषेच्या संवेदनशीलतेवर पुन्हा वाद निर्माण झाला.

बँक व्यवस्थापकाचे अडमुठे वर्तन

व्हायरल झालेल्या व्हिडिओमध्ये पाहायला मिळते की, एक ग्राहक शाखा एसबीआय व्यवस्थापकाला कर्नाटकची अधिकृत भाषा कन्नडमध्ये बोलण्याची विनंती करताना दिसत आहे. दरम्यान, व्यवस्थापकाने आग्रह धरला, 'मी तुमच्यासाठी कन्नड बोलणार नाही. मी हिंदी बोलेन,' त्यानंतर या प्रकरणाचे तीव्र पडसाद उमटले. जनतेचा संताप आणि निषेध व्यक्त झाला. राजकीय वर्तुळातूनही प्रतिक्रिया आल्या. (हेही वाचा, New ATM Withdrawal Charges Hike: एटीएममधून पैसे काढणे झाले महाग! SBI, PNB, HDFC Bank बँकांनी आजपासून लागू केले नवीन नियम)

मुख्यमंत्री सिद्धरामय्या आणि राजकीय मंडळींच्या प्रतिक्रिया

कर्नाटकचे मुख्यमंत्री सिद्धरामय्या यांनी या घटनेवर प्रतिक्रिया देताना, हे वर्तन 'तीव्र निषेधार्ह' असल्याचे म्हटले आणि कर्मचाऱ्याची बदली करण्याच्या एसबीआयच्या जलद निर्णयाचे कौतुक केले. 'स्थानिक भाषेचा आदर करणे म्हणजे लोकांचा आदर करणे. अर्थ मंत्रालय आणि वित्तीय सेवा विभागाने भारतातील सर्व बँक कर्मचाऱ्यांसाठी सांस्कृतिक आणि भाषा संवेदनशीलता प्रशिक्षण अनिवार्य केले पाहिजे,' असे मुख्यमंत्र्यांनी एक्स (पूर्वीचे ट्विटर) वर पोस्ट केले.

भाजप खासदार तेजस्वी सूर्या यांनीही व्यवस्थापकाच्या वर्तनावर टीका केली आणि म्हटले की कर्नाटकातील ग्राहकांशी संबंधित कर्मचाऱ्याने स्थानिक भाषेच्या आवश्यकतांकडे दुर्लक्ष करणे अस्वीकार्य आहे. 'कर्नाटकात कार्यरत असलेल्या बँकांनी ग्राहकांना कन्नडमध्ये सेवा दिली पाहिजे. कालावधी,' सूर्या यांनी पोस्ट केले, बँकिंग सेवांमध्ये स्थानिक भाषेचा प्रवाह अनिवार्य करण्याच्या त्यांच्या पूर्वीच्या आग्रहाचा पुनरुच्चार केला. त्यांनी एसबीआयला वित्तीय सेवा विभाग (डीएफएस) धोरणाची कठोरपणे अंमलबजावणी करण्याचे आवाहन केले, जे ग्राहकांशी संवाद साधण्यासाठी प्रादेशिक भाषांचा वापर अनिवार्य करते.

भाषा विरुद्ध कर्मचारी भरती व्यावहारिकतेवरून वाद

भाषिक जबाबदारीच्या आवाहनाला अनेकांनी पाठिंबा दिला असला तरी, या वादामुळे राष्ट्रीय बँकांमधील कर्मचाऱ्यांच्या भरतीच्या आव्हानांबद्दल सोशल मीडियावर उलटसुलट चर्चा सुरू झाली. शिवा मुदगिल या एक्स वापरकर्त्याने व्यवस्थापकाचा बचाव केला आणि एसबीआयच्या पोस्टिंगच्या संपूर्ण भारतातील स्वरूपावर प्रकाश टाकला. एखाद्या कर्मचाऱ्याने कमी कालावधीत अनेक भाषांमध्ये प्रभुत्व मिळवावे अशी अपेक्षा करणे अवास्तव आहे. कर्मचाऱ्यांची दर काही वर्षांनी बदली केली जाते आणि त्यांना स्थान प्राधान्य दिले जात नाही, असा त्याने युक्तीवाद केला.

बँकांमध्ये भाषेच्या वापराबद्दल आरबीआय मार्गदर्शक तत्त्वे

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (आरबीआय) नुसार, बँकांना - सार्वजनिक आणि खाजगी दोन्ही - तीन भाषांमध्ये सेवा प्रदान करणे आवश्यक आहे: इंग्रजी, हिंदी आणि शाखा असलेल्या राज्याची अधिकृत भाषा. हे साइनबोर्ड, फॉर्म आणि ग्राहक संवादांना लागू होते.

या आदेशानंतरही, व्हायरल व्हिडिओमधील व्यवस्थापकाने ग्राहकाने आरबीआयच्या नियमांचा उल्लेख केल्यानंतरही त्याचे पालन करण्यास नकार दिला, ज्यामुळे बँकिंग क्षेत्रात जबाबदारी आणि सांस्कृतिक संवेदनशीलता प्रशिक्षणाची व्यापक मागणी झाली.

एसबीआय व्यवस्थापकाने मागितली माफी

नेमकी कारवाई काय?

एसबीआयने व्यवस्थापकाची बदली करून सुधारात्मक कारवाई केली आहे, परंतु कर्नाटकसारख्या सांस्कृतिकदृष्ट्या विविध राज्यांमध्ये भाषेच्या नियमांची कठोर अंमलबजावणी आणि सुधारित कर्मचारी प्रशिक्षणाची आवश्यकता या घटनेने अधोरेखित केली आहे. राजकीय नेत्यांनी अशा घटना पुन्हा घडू नयेत यासाठी देशव्यापी संवेदनशीलता कार्यक्रमांची मागणी केली आहे, विशेषतः बँकिंगसारख्या ग्राहक-केंद्रित क्षेत्रात.