भारतातील सिंहांची संख्या 891 वर पोहोचली(Photo/ @byadavbjp)

भारतात आशियाई सिंहांच्या (Asiatic Lion Population) संख्येत उल्लेखनीय वाढ झाली आहे. अवघ्या चार वर्षांपूर्वी म्हणजेच 2020 मध्ये 674 वरून 2024 मध्ये 891पर्यंत वाढ झाली आहे, जी देशाच्या वन्यजीव संवर्धन (Lion Conservation India) प्रवासात एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. केंद्रीय पर्यावरण मंत्री भूपेंद्र यादव (Bhupender Yadav) यांनी या वाढीचे कौतुक केले आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (PM Narendra Modi) यांच्या प्रोजेक्ट सिंहसाठीच्या सातत्यपूर्ण वचनबद्धतेला हे यश मिळाले, असे ते म्हणाले. दरम्यान, भारतातील सिंहांची संख्या वाढण्यात इतरही काही घटक महत्त्वाचे ठरले. ते कोणते घ्या जाणून.

सिंह लोकसंख्या वाढीमागील प्रमुख घटक

केंद्रीय पर्यावरण मंत्री भूपेंद्र यादव यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, सिंहांच्या संख्येत वाढ ही समन्वित कृती आणि धोरणात्मक दृष्टिकोनाचा परिणाम आहे, विशेषतः पंतप्रधान मोदी यांच्याकडून, ज्यांनी गुजरातचे मुख्यमंत्री म्हणून आणि नंतर भारताचे पंतप्रधान म्हणून सिंह संवर्धनाला प्राधान्य दिले.

प्रकल्प लायनला राष्ट्रीय प्राधान्य देण्याच्या पंतप्रधानांच्या वचनबद्धतेमुळे हे आश्चर्यकारक यश शक्य झाले, असे यादव म्हणाले. विक्षित भारत निर्माण करण्यासाठी आपण एकत्र काम करत राहूया - जिथे मानव वन्यजीवांसह समृद्ध होतील. (हेही वाचा, Namibian Cheetah 'Asha' ने मध्य प्रदेशातील Kuno National Park मध्ये दिला तीन बछड्यांना जन्म (Watch Video))

गुजरातमध्ये भू-स्तरीय अंमलबजावणी

आशियाई सिंहाचे शेवटचे नैसर्गिक अधिवास असलेल्या गिर जंगलाचे घर असलेल्या गुजरातने प्रोजेक्ट लायनच्या यशात मध्यवर्ती भूमिका बजावली आहे. सिंहांचे संरक्षण हे मुख्य प्रवाहाचे काम बनले आहे, ज्याला स्थानिक आणि पर्यटक दोघांनीही पाठिंबा दिला आहे, अशा परिसंस्थेची निर्मिती करण्याचे श्रेय मुख्यमंत्री भूपेंद्र पटेल यांनी पंतप्रधान मोदींना दिले.

प्रोजेक्ट लायन अंतर्गत निर्माण झालेल्या जागरूकतेमुळे लोकांचा संवर्धनाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलला आहे. अखंड प्रगती सुनिश्चित करण्यासाठी गुजरात केंद्र सरकारशी पूर्ण समन्वयाने काम करण्यास वचनबद्ध आहे, असे पटेल म्हणाले.

  • जमिनीवर काम करणारी  धोरणे

  • प्रोजेक्ट लायनचे यश वैज्ञानिक नियोजन आणि तळागाळातील कृतीमध्ये रुजलेले आहे:

  • सिंहांच्या अधिवासात गस्त घालण्यासाठी, संघर्ष रोखण्यासाठी आणि वन्यजीवांचे संरक्षण करण्यासाठी 2024 मध्ये 237 बीट गार्ड (75 महिलांसह) यांची भरती करण्यात आली.

  • जखमी झालेल्या किंवा विस्थापित प्राण्यांशी संबंधित आपत्कालीन परिस्थितीत जलद प्रतिसाद सुनिश्चित करण्यासाठी 92 बचाव वाहने तैनात करण्यात आली.

  • शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांचे रक्षण करण्यास मदत करण्यासाठी, वन्यजीवांशी घर्षण कमी करण्यासाठी 11,000 माचने (उंच वॉच प्लॅटफॉर्म) बांधण्यात आली.

  • 55,108 खुल्या विहिरींभोवती पॅरापेट भिंती बांधण्यात आल्या, ज्यामुळे सिंह आणि इतर प्राण्यांना अपघाती पडण्यापासून रोखता आले, जीवन आणि पाण्याचे स्रोत दोन्ही सुरक्षित झाले.

  • या हस्तक्षेपांमुळे मानव-वन्यजीव संघर्ष कमी झाला आहे आणि सिंहांना सुरक्षित आणि समृद्ध अधिवास मिळतो याची खात्री झाली आहे.

संवर्धनासाठी एक राष्ट्रीय मॉडेल

प्रोजेक्ट लायन हा केवळ एका प्रजातीचे संरक्षण करण्याचा प्रयत्न नाही तर तो वन्यजीव संवर्धनात भारताच्या वाढत्या नेतृत्वाचे प्रतिबिंबित करतो. हा कार्यक्रम स्थानिक समुदाय सहभाग, पर्यटन विकास, प्रशिक्षण आणि पर्यावरण-विकासाला देखील एकत्रित करतो, ज्यामुळे इतर संवर्धन प्रयत्नांसाठी एक शाश्वत आणि समावेशक मॉडेल तयार होते.

गुजरातचे मुख्यमंत्री भूपेंद्र पटेल यांच्या पोस्टला उत्तर देताना, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी प्रकल्पाच्या प्रगतीबद्दल आनंद व्यक्त केला आणि म्हटले: प्रोजेक्ट लायन अंतर्गत काम केवळ अधिवास वाढवत नाही तर गुजरातमधील आशियाई सिंहांचे भविष्य देखील सुरक्षित करत आहे हे पाहून मला खूप आनंद होतो.