8th Pay Commission | (Photo Credits: Archived, edited, symbolic images)

केंद्र सरकारने आठवा वेतन आयोग (8th Pay Commission) गठीत करण्यास मान्यता दिली आहे. लवकरच या आयोगाचे अध्यक्ष आणि सदस्यही निवडले जातील. जे केंद्रीय सेवेतील विद्यमान आणि सेवानिवृत्त कर्मचाऱ्यांच्या (Central Government Employees) वेतन (Salary Revision) आणि निवृत्तीवेतन सुधारणा, महागाई भत्ता, घडभाडे भत्ता आणि इतर काही सुधारणा सूचवतील. त्यासाठी शिफारस करतील. दरम्यान, या सर्वांमध्ये महत्त्वाची भूमिका निभावेल तो म्हणजे एक्रोयड फॉर्मूला (Aykroyd Formula) ज्याला आयक्रॉड सूत्र असेही म्हणतात. होय, सातवा वेतन आयोग (7th Pay Commission) लागू झाले तेव्हा सुद्धा आणि आता आठव्या वेतन आयोगातही हा फॉर्मुला महत्त्वाची भूमिका बजावेल. काय आहे हा आयक्रॉयड फॉर्म्युला? घ्या जाणून

आयक्रॉयड फॉर्म्युला म्हणजे काय?

आयक्रॉयड फॉर्म्युला जगण्याचा मूलभूत खर्च निश्चित करण्यासाठी प्रसिद्ध पोषणतज्ञ डॉ. वॉलेस आयक्रॉयड यांनी विकसित केला होता. हे सूत्र सरासरी कामगाराच्या पोषण गरजांचे मूल्यांकन करते आणि अन्न, कपडे, निवारा आणि इतर गरजा विचारात घेऊन गरजेनुसार किमान वेतन मोजते. (हेही वाचा, 8th Pay Commission: आठवा वेतन आयोग अध्यक्ष आणि सदस्यांबाबत लवकरच घोषणा? केंद्र सरकार तयारीत असल्याची चर्चा)

सन 1957 मध्ये 15 व्या भारतीय कामगार परिषदेने (ILC) भारतात किमान वेतन मानके निश्चित करण्यासाठी हा दृष्टिकोन स्वीकारला. हे सूत्र कामगाराच्या कुटुंबाच्या आर्थिक गरजांसाठी जबाबदार आहे, ज्यामध्ये एक पती/पत्नी आणि दोन मुले (तीन उपभोग युनिट्सच्या समतुल्य) असतात.

आयक्रॉयड फॉर्म्युलाचा 7 व्या वेतन आयोगावर परिणाम

7 व्या वेतन आयोगाने आयक्रॉयड फॉर्म्युलाचा वापर करून केंद्र सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी किमान वेतन दरमहा 18,00 रुपये निश्चित केले. ही शिफारस आयएलसीने स्थापित केलेल्या गरजेनुसार किमान वेतनाच्या तत्त्वांवर आधारित होती आणि त्यावेळच्या राहणीमानाचा खर्च विचारात घेतला होता. (हेही वाचा, DA Hike Before Holi 2025: केंद्र सेवेतील कर्मचाऱ्यांसाटी यंदाची होळी खास? महागाई भत्ता वाढणयाची शक्यता)

डॉ. आयक्रॉयड सूत्रातील शिफारसी

  • मध्यम कामात गुंतलेल्या सरासरी प्रौढ व्यक्तीसाठी दररोज 2,700 कॅलरीजचे सेवन

  • प्रथिनांचे सेवन दररोज 65 ग्रॅम, ज्यामध्ये किमान 20% प्राणी प्रथिनांपासून (दूध, अंडी, मासे, यकृत, मांस) असावे

  • प्रतिदिन 45-60 ग्रॅम चरबीचा वापर

  • 7 व्या वेतन आयोगाने ग्रेड पे सिस्टीमऐवजी पे मॅट्रिक्स सिस्टीम देखील सुरू केली, ज्यामध्ये महागाई आणि वस्तूंच्या किमतींवर आधारित नियतकालिक पुनरावलोकने केली गेली, ज्यामुळे पगार दशकभराच्या पुनरावृत्तीची वाट न पाहता बाजार परिस्थितीशी सुसंगत राहतील याची खात्री केली गेली.

आयक्रॉयड फॉर्म्युलाचा ८ व्या वेतन आयोगावर प्रभाव?

आठवा वेतन आयोग पुनरावलोकन प्रक्रिया सुरू होत असताना, तज्ञांचा असा विश्वास आहे की सुधारित किमान वेतन निश्चित करण्यात आयक्रॉइड फॉर्म्युला पुन्हा एकदा महत्त्वाचा घटक ठरेल. सरकारची आर्थिक स्थिती आणि महागाईचा कल देखील नवीन वेतन रचना आकारण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावेल. आठव्या वेतन आयोगाच्या अंतिम शिफारशी लाखो सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांवर परिणाम करतील, ज्यामुळे भारतातील ग्राहकांचा खर्च आणि महागाईचा कल प्रभावित होईल.