QuickLY
Socially
महात्मा ज्योतिबा फुले (Mahatma Jyotiba Phule) आज यांची पुण्यतिथी. आपल्या देशात दरवर्षी 28 नोव्हेंबर रोजी आदर्श शिक्षक महात्मा ज्योतिबा फुले यांची पुण्यतिथी साजरी केली जाते. आज त्यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त आम्ही तुम्हाला त्यांच्याशी संबंधित काही महत्त्वाची माहिती जाणुन घेवुया. महात्मा ज्योतिबा फुले यांचा जन्म 11 एप्रिल 1827 रोजी पुण्यात झाला. त्यांच्या आईचे नाव चिमणाबाई (Chimanabai) आणि वडिलांचे नाव गोविंदराव (Govindrav) होते. त्यांचे कुटुंब अनेक पिढ्यांपासून माळी म्हणून काम करत होते. ते साताऱ्याहून पुण्याला फुले आणायचे आणि फुलांचे गजरे वगैरे करायचे, म्हणून त्यांची पिढी 'फुले' म्हणून ओळखली जात असे. महात्मा ज्योतिबा हे अत्यंत बुद्धिमान व्यक्तिमत्व होते. त्यांनी मराठीतून शिक्षण घेतले. ते एक महान क्रांतिकारी, भारतीय विचारवंत, समाजसेवक, लेखक आणि तत्त्वज्ञ होते. महात्मा ज्योतिबा फुले यांचा विवाह 1840 मध्ये वयाच्या अवघ्या 13 व्या वर्षी सावित्रीबाईंशी (Savitribai) झाला. ( हे ही वाचा Maharashtra Hutatma Smruti Din 2021: जाणून घ्या द्वैभाषिक मुंबई राज्याचे विभाजन होऊन महाराष्ट्र राज्य निर्मिती पर्यंतच्या टप्प्यातील महत्त्वाच्या घटना.)
आदर्श शिक्षक ज्योतिराव गोविंदराव फुले यांचे 28 नोव्हेंबर 1890 रोजी पुण्यात निधन झाले. या थोर समाजसेवकाने अस्पृश्यांच्या उन्नतीसाठी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली होती. त्यांचा हा हावभाव पाहून 1888 मध्ये त्यांना ‘महात्मा’ ही पदवी देण्यात आली. देशातून अस्पृश्यता नष्ट करण्यात आणि समाजाला सक्षम बनवण्यात ज्योतिराव फुले यांची भूमिका महत्त्वाची आहे.
1. महात्ना ज्योतिबा फुले यांनी महिला आणि विधवांच्या कल्याणासाठी काम केले. स्त्रियांची स्थिती सुधारण्यासाठी आणि त्यांच्या शिक्षणासाठी ज्योतिबांनी 1848 शाळा सुरु केली. या कामासाठी देशातील पहिली शाळा होती.
2. जेव्हा मुलींना शिकवण्यासाठी एकही पात्र शिक्षक सापडला नाही तेव्हा तिने सावित्रीबाई फुले यांना या कामासाठी पुढे केले.
3. सावित्रीबाई फुले स्वतः या शाळेत मुलींना शिकवत असत. पण हे सर्व इतके सोपे नव्हते. त्यांना जनतेच्या तीव्र विरोधाला सामोरे जावे लागले. लोकांनी फेकलेल्या दगडांचाही फटका त्यांनी घेतला. पण त्यांनी हार मानली नाही.
4. उच्च वर्गातील लोकांनी सुरुवातीपासूनच त्यांच्या कामात अडथळा आणण्याचा प्रयत्न केला, परंतु फुले पुढे जात असताना, वडिलांवर दबाव आणून पती-पत्नीला घराबाहेर काढले. यामुळे काही काळ त्यांचे काम थांबले, पण लवकरच त्यांनी एकामागून एक तीन मुलींच्या शाळा उघडल्या.
5. दलित आणि दुर्बल घटकांना न्याय देण्यासाठी ज्योतिबांनी 1873 मध्ये 'सत्यशोधक समाज' ची स्थापना केली.
6. त्यांची समाजसेवा पाहून सन 1888 मध्ये मुंबईत एका विशाल सभेत त्यांना 'महात्मा' ही पदवी देण्यात आली.
7. ज्योतिबांनी ब्राह्मण पुरोहिताविना विवाह सोहळा सुरू केला आणि त्याला मुंबई उच्च न्यायालयाची मान्यताही मिळाली. ते बालविवाहाचे विरोधक आणि विधवा पुनर्विवाहाचे समर्थक होते.
8. आपल्या आयुष्यात त्यांनी अनेक पुस्तकेही लिहिली - तिसरा रत्न, छत्रपती शिवाजी, राजा भोसला पंधरवडा, ब्राह्मण चातुर्य, शेतकऱ्याचा चाबूक, अस्पृश्यांची कैफियत इ.
9. महात्मा ज्योतिबा आणि त्यांच्या संघटनेच्या संघर्षामुळे सरकारने 'कृषी कायदा' संमत केला.
10. महात्मा ज्योतिबा फुले यांनी 'दलित' हा शब्द सर्वप्रथम वापरला.
