Traffic Police (PC - wikimedia commons)

मुंबईत (Mumbai) 2024 मध्ये बेदरकारपणे आणि निष्काळजीपणे वाहन चालवण्याविरुद्ध कायदेशीर कारवाईत मोठी वाढ झाली. शहरातील पोलीस ठाण्यांमध्ये याबाबत 10,000 हून अधिक प्रथम माहिती अहवाल (FIR) दाखल करण्यात आले. महत्वाचे म्हणजे 2023 मध्ये केवळ 404 एफआयआर नोंदवण्यात आले होते. मुंबई वाहतूक पोलिसांनी जाहीर केलेला हा डेटा सुधारित मोटार वाहन कायद्यांतर्गत वाहतूक उल्लंघनांवर आक्रमक कारवाई दर्शवितो. 2024 मध्ये एकूण एफआयआरपैकी 8,588 आयपीसी कलम 279 (अविचारीपणे गाडी चालवणे) आणि 336 (जीवाला धोका निर्माण करणे) अंतर्गत नोंदवण्यात आले होते.

साधारण 582 प्रकरणांमध्ये कलम 337 (दुखापत करणे) आणि 1,628 प्रकरणांमध्ये कलम 338 (गंभीर दुखापत करणे) यांचा समावेश होता. गेल्या दोन वर्षांत अवलंबलेल्या पद्धतशीर धोरणानुसार कायदेशीर कारवाईत वाढ झाली आहे, जिथे आता बेदरकारपणे गाडी चालवण्याचे गुन्हे गंभीर गुन्हेगारी कृत्य म्हणून मानले जातात, ज्यात न्यायालयात हजेरी लावावी लागते.

सह पोलीस आयुक्त (वाहतूक) अनिल कुंभारे यांनी हिंदुस्तान टाईम्सशी बोलताना सांगितले की, एफआयआर दाखल झाल्यानंतर, गुन्हेगारांचे ड्रायव्हिंग लायसन्स एकतर निलंबित केले जातात किंवा रद्द केले जातात, हे प्रकरणाच्या तीव्रतेनुसार असते. त्यांनी साकीनाका, चकाला, पवई, नागपाडा, वेस्टर्न एक्सप्रेस हायवे आणि ओशिवरा यासारख्या भागांकडे धोकादायक ड्रायव्हिंग पद्धतींसाठी हॉटस्पॉट म्हणून लक्ष वेधले. 2022 मध्ये मुंबईचे माजी पोलीस आयुक्त संजय पांडे यांनी कडक अंमलबजावणी उपाययोजना सुरू केल्या, तेव्हा एफआयआरमध्ये वाढ झाल्याचे दिसून येते.

त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली, चुकीच्या बाजूने किंवा बेपर्वाईने गाडी चालवताना आढळणाऱ्या वाहनचालकांवर भारतीय दंड संहितेअंतर्गत गुन्हे दाखल करण्यात आले, त्यांची वाहने जप्त करण्यात आली आणि त्यांना न्यायालयात हजर करण्यात आले. नंतरच्या काळातही ही अंमलबजावणी सुरू राहिली, 2021 मध्ये महाराष्ट्राने अधिसूचित केलेल्या 2019 च्या मोटार वाहन सुधारणा कायद्याने त्याला आणखी बळकटी दिली. कायदेशीर कारवाईत वाढ झाली असली तरी, बेपर्वा वाहन चालवण्याच्या घटनांमध्ये मोठी घट झालेली नाही हे वाहतूक पोलिस सूत्रांनी मान्य केले आहे. (हेही वाचा; Mumbai Metro Line 8 Update: मुंबईकरांना दिलासा! छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ व नवी मुंबई एअरपोर्टला जोडणारी मेट्रो लाईन 8 ही 2029 पर्यंत पूर्ण होण्याची शक्यता)

मुंबईसारख्या दाट लोकवस्ती असलेल्या, वेगाने धावणाऱ्या शहरात चालकांचे वर्तन बदलण्याचे आव्हान यावरून अधोरेखित होते. एफआयआर व्यतिरिक्त, वाहतूक पोलिसांनी 2024 मध्ये विविध वाहतूक उल्लंघनांसाठी 65 लाखांहून अधिक वाहनचालकांना दंड ठोठावला, ज्यातून 526 कोटी रुपयांचा दंड वसूल करण्यात आला. मात्र, या रकमेपैकी फक्त 157 कोटी रुपये वसूल करण्यात आले. उल्लंघन 26 श्रेणींमध्ये होते आणि शहरातील 41 वाहतूक विभाग आणि मल्टीमीडिया मॉनिटरिंग सिस्टमद्वारे त्यांची अंमलबजावणी करण्यात आली.