Baby | Representational Image (Photo Credits: Pixabay)

महाराष्ट्रात 2017 ते 2023 पर्यंत 1,17,136 बालमृत्यूंची (Infant Mortality) नोंद झाली आहे, म्हणजेच सरासरी दररोज 46 मृत्यू झाले आहे. हिंदुस्तान टाईम्सने मिळवलेल्या माहितीच्या आकडेवारीवरून ही बाब उघड झाली आहे. सर्वाधिक मृत्यू मुंबईत, एकूण 22,364 झाले, त्यानंतर पुणे, नाशिक, छत्रपती संभाजीनगर आणि अकोला यांचा क्रमांक लागतो. वैद्यकीयदृष्ट्या, बालमृत्यूची व्याख्या ही पहिल्या वाढदिवसापूर्वी जिवंत जन्मलेल्या बाळाचा मृत्यु अशी केली जाते. उल्लेखनीय म्हणजे, मुंबईत, 2017 मध्ये 4,071 मृत्यूंवरून 2023 मध्ये 2,832 पर्यंत घट झाली आहे, ज्यामध्ये 2020 मध्ये सर्वात लक्षणीय घट झाली आहे.

बालमृत्यूची प्राथमिक कारणे म्हणजे, जन्मत:च श्वास गुदमरणे, अकाली जन्म, संसर्ग आणि कमी वजन अशी आहेत. चिंताजनक आकडेवारी असूनही, अकोल्यात बालमृत्यू दर तुलनेने कमी आहे जो 12.2 आहे. शहरातील आरोग्य सेवा प्रणालीला मोठ्या संख्येने आपत्कालीन रेफरल्ससह आव्हानांचा सामना करावा लागत आहे, कारण सुमारे 40% बालमृत्यू शहरांच्या जवळच्या जिल्ह्यांतील गंभीर आजारी बालकांचे असतात. ठाण्यात बालमृत्यूंमध्ये चिंताजनक वाढ झाली आहे, हे प्रमाण 2017 मध्ये 750 वरून ती 2023 मध्ये 1,380 पर्यंत गेले आहे. याचे एक कारण म्हणजे पालघरमधून येणारे रेफरल, जिथे पुरेशा आरोग्य सुविधांचा अभाव आहे. (हेही वाचा: Pune Tanisha Bhise Death Case: तनिषा भिसे मृत्यू प्रकरणात मोठी कारवाई; निष्काळजीपणामुळे मृत्यू घडवून आणल्याबद्दल डॉ. सुश्रुत घैसास यांच्यावर गुन्हा दाखल)

Maharashtra Infant Mortality Rate:

नाशिक आणि पुणे यासह इतर जिल्ह्यांमध्येही मृत्युदरात लक्षणीय वाढ झाली आहे. कोविड-19 साथीच्या आजारादरम्यान बालमृत्यूमध्ये घट झाली होती, मात्र त्यानंतर, मृतांची संख्या पुन्हा वाढली आणि 2023 मध्ये ती 17,436 वर पोहोचली. सरकारी अधिकारी या वाढीचे कारण वाढलेली देखरेख, संस्थात्मक प्रसूतींमध्ये वाढ आणि सुधारित अहवाल पद्धतींना देतात. मात्र, आरोग्यसेवा तज्ञ असे नमूद करतात की, रेफरल्समध्ये होणारा विलंब, अपुरी पायाभूत सुविधा आणि अपुरी प्रसूतीपूर्व काळजी यासारख्या चालू असलेल्या प्रणालीगत समस्या या परिस्थितीला महत्त्वपूर्ण कारणीभूत आहेत.