काश्मीरमधील पर्यटनस्थळे बंद

मागील आठवड्यात 22 एप्रिल 2025 रोजी जम्मू आणि काश्मीरमधील पहलगामजवळील बैसारण खोऱ्यात दहशतवादी हल्ला (Pahalgam Terror Attack) झाला. या हल्ल्यात 26 जणांचा मृत्यू झाला, त्यापैकी बहुतांश पर्यटक होते, आणि 20 हून अधिक जण जखमी झाले. या हल्ल्यामुळे काश्मीर खोऱ्यातील पर्यटनावर गंभीर परिणाम झाला आहे. या हल्ल्यानंतर, नवीन दहशतवादी हल्ल्यांच्या धोक्याच्या गुप्तचर माहितीच्या आधारे, जम्मू आणि काश्मीर सरकारने खोऱ्यातील 87 पैकी 48 पर्यटनस्थळे बंद केली आहेत. ही बंदी 29 एप्रिल 2025 रोजी जाहीर झाली, आणि यामुळे काश्मीरच्या अर्थव्यवस्थेला आणि स्थानिकांच्या जीवनमानावर मोठा आघात झाला आहे.

पहलगाम हल्ला बैसारण खोऱ्यात, एका नयनरम्य पठारावर झाला, जिथे पर्यटक केवळ पायी किंवा घोड्यावरून पोहोचू शकतात. हा हल्ला इतका अनपेक्षित होता की, पर्यटकांना सावरायलाही वेळ मिळाला नाही. हल्लेखोरांनी अंदाधुंद गोळीबार केला, आणि यामुळे देशभरात संतापाची लाट उसळली. गुप्तचर यंत्रणांनी नंतर माहिती दिली की, काश्मीर खोऱ्यातील काही निष्क्रिय दहशतवादी गट सक्रिय झाले असून, ते स्थानिक नसलेल्या व्यक्ती, काश्मिरी पंडित, आणि रेल्वे पायाभूत सुविधांवर हल्ले करण्याची योजना आखत आहेत. या धोक्याच्या पार्श्वभूमीवर, सरकारने तात्काळ 48 पर्यटनस्थळे बंद करण्याचा निर्णय घेतला.

बंद केलेल्या ठिकाणांमध्ये दूधपठारी, कौसरनाग, डुक्सम, सिंथान टॉप, अच्चाबाल, बंगस खोरे, मार्गन टॉप, आणि तोसमैदान यासारख्या दुर्गम आणि नव्याने विकसित झालेल्या पर्यटनस्थळांचा समावेश आहे. ही बंदी औपचारिक सरकारी आदेशाद्वारे जाहीर झाली नसली, तरी प्रत्यक्षात ती लागू करण्यात आली आहे. गुलमर्ग, सोनमर्ग, आणि दल लेक यासारखी काही प्रमुख ठिकाणे अजूनही खुली आहेत, परंतु तिथे विशेष सुरक्षा दले तैनात करण्यात आली आहेत. या निर्णयामागे पर्यटकांचे संरक्षण आणि पुढील हल्ले टाळणे हे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे.

काश्मीर खोऱ्यातील पर्यटन हे स्थानिक अर्थव्यवस्थेचा कणा आहे. 2024 मध्ये, 35 लाख पर्यटकांनी काश्मीरला भेट दिली, ज्यामुळे हॉटेल, टॅक्सी चालक, शिकारा चालक, आणि स्थानिक दुकानदारांना मोठा लाभ झाला. पहलगाम, ज्याला ‘मिनी-स्वित्झर्लंड’ म्हणून ओळखले जाते, हे पर्यटकांचे आवडते ठिकाण आहे, जिथे निसर्गरम्य दृश्ये, ट्रेकिंग, आणि घोडेस्वारी यांचा आनंद घेतला जातो. परंतु या हल्ल्याने पर्यटन उद्योगाला जबरदस्त धक्का बसला. हल्ल्यानंतर 90% बुकिंग रद्द झाले, आणि हॉटेलमधील प्रवासकांचे प्रमाण 60% हून अधिक कमी झाले. (हेही वाचा: Pahalgam Terror Attack: जम्मू आणि काश्मीरमध्ये लष्कराची दहशतवादविरोधी मोहीम सुरू; काही भागात इंटरनेट सेवा बंद)

आता या पर्यटनस्थळांच्या बंदीमुळे स्थानिक आणि पर्यटकांमध्ये भीतीचे वातावरण पसरले आहे. अनेकांनी आपल्या सहली रद्द केल्या, आणि श्रीनगर विमानतळावरून हजारो पर्यटक परतले. स्थानिक टॅक्सी चालक, जे एका दिवसात दोन फेऱ्या करून 52 डॉलरपर्यंत कमवत होते, आता बेरोजगार झाले आहेत. शिकारा चालक आणि शाल विक्रेते यांच्यासारखे छोटे व्यावसायिकही आर्थिक संकटात सापडले आहेत. या बंदीने काश्मीरच्या पर्यटनाला दीर्घकालीन हानी पोहोचण्याची शक्यता आहे, कारण पर्यटकांचा विश्वास पुन्हा मिळवणे कठीण आहे.