तानाजी मालुसरे (फोटो सौजन्य - File Image)

Tanaji Malusare Punyatithi 2025: पुण्यातील कोंढाणा किल्ला आजही तानाजी मालुसरे यांच्या शौर्याच्या आठवणी ताज्या करतो. कोंढाणा आणि त्याच्या आसपासच्या परिसरात असलेला हा किल्ला सुभेदार तानाजीने मुघलांशी लढाई केल्यानंतर जिंकला होता. यानंतर, छत्रपती शिवाजी महाराजांनी त्यांचे मित्र सुभेदार यांच्या स्मरणार्थ कोंढाणा किल्ल्याचे नाव बदलून 'सिंहगड' असे ठेवले. मराठा इतिहासाच्या पानांमध्ये असंख्य योद्ध्यांची नावे नोंदली गेली आहेत, ज्यांच्या शौर्याची गाथा आजही तरुणांना प्रेरणा देते. आज तानाजी मालुसरे यांची पुण्यतिथी सर्वत्र साजरी होत आहे.

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्यात अनेक शूर पुरुष होते, ज्यांनी आपल्या राजासाठी आणि प्रजेसाठी आपल्या प्राणाची आहुती दिली. असेच एक शक्तिशाली योद्धा म्हणजे तानाजी मालुसरे. ज्यांनी कोंढाणा (आजचा सिंहगड) च्या युद्धात आपले प्राण अर्पण केले. तानाजी मालुसरे हे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जवळचे मित्र आणि मराठा सैन्याचे एक निष्ठावंत सरदार आणि सैन्यातील एक सेनापती होते. तानाजीचा जन्म महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील एका छोट्या गावात झाला.

गड आला पण सिंह गेला -

1670 मध्ये दिल्लीत मुघल सम्राट औरंगजेबाचा ध्वज फडकत होता. खरंतर, कोंढाणा किल्ला 1665 मध्ये मुघल साम्राज्य आणि शिवाजी यांच्यातील पुरंदर करारानुसार औरंगजेबाला देण्यात आला होता, परंतु या किल्ल्यासह, इतर 23 किल्ले देखील मुघलांना देण्यात आले. या करारावर शिवाजी नाराज होते. त्यांना ते कोणत्याही किंमतीत मिळवायचे होते. 1670 मध्ये या किल्ल्याची देखभाल औरंगजेबाचा विश्वासू सेनापती उदयभान राठोड करत होता. जानेवारी 1670 मध्ये, तानाजी त्यांच्या मुलाच्या लग्नाची तयारी करत होते. जेव्हा ते शिवाजी महाराजांना लग्नाचे आमंत्रण देण्यासाठी पोहोचले, तेव्हा त्याला कळले की शिवाजी महाराज सिंहगड जिंकण्याची योजना आखत आहेत.

आधी लगीन कोंढाण्याचं -

शिवाजी आणि तानाजी यांच्यात झालेल्या चर्चेनंतर, असे ठरले की तानाजी मालुसरे आधी सिंहगड किल्ला जिंकण्याचा प्रयत्न करतील. त्यावेळी तानाजींनी 'आधी लगीन कोंढाण्याचं', असं म्हटलं होतं. सिंहगड किल्ला डोंगरांच्या एका उंच चढणीवर असल्याने, मुघल सैनिकांना चकमा देऊन पुढे जाणे सोपे नव्हते.

गड आला पण सिंह गेला - शिवाजी महाराज

तानाजी आपल्या सैनिकांसह रात्री किल्ला चढू लागले. तानाजी त्याच्या भावासोबत किल्ल्याच्या मुख्य दरवाजापाशी पोहोचले आणि मुख्य दरवाजा उघडण्याची वाट पाहू लागले. दरम्यान, तानाजीचे काही सैनिक किल्ल्यात घुसले आणि त्यांनी मुख्य दरवाजा उघडला. तोपर्यंत उदयभानला तानाजीच्या हल्ल्याची बातमी कळली. दोन्ही बाजूंनी भयंकर युद्ध सुरू झाले. युद्धात तानाजी गंभीर जखमी झाले. 4 फेब्रुवारी 1670 रोजी तानाजींनी किल्ला जिंकला. परंतु, यात त्यांना आपल्या प्राणाचे बलिदान द्यावे लागले. तानाजींच्या मृत्यूची बातमी मिळाली मिळाल्यानंतर शिवरायांनी 'गड आला पण सिंह गेला' असं भावनिक उद्धगार काढलं.

शिवरायांकडून तानाजीं मालुसरे यांची सिंहाशी तुलना -

तानाजी मालुसरे यांच्या या बलिदानानंतर शिवरायांनी तानाजी यांची तुलना सिंहाशी केली होती. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी कोंढाणा किल्ल्याचे नाव बदलून सिंहगड ठेवले आणि आजही हा किल्ला सिंहगड नावाने ओळखला जातो. सिंहगडची लढाई तानाजी मालुसरे यांच्या हौतात्म्यासाठी ओळखली जाते.