Char Dham Yatra of Uttarakhand (File Image)

चारधाम यात्रा 2025 (Chardham Yatra 2025) ही उत्तराखंडमधील चार पवित्र हिंदू तीर्थस्थानांना- यमुनोत्री, गंगोत्री, केदारनाथ आणि बद्रीनाथ, भेट देणारी एक पवित्र यात्रा आहे. या यात्रेला छोटा चार धाम म्हणतात. ही यात्रा आध्यात्मिक शुद्धतेसाठी आणि दैवी आशीर्वाद मिळवण्यासाठी लाखो भक्तांना आकर्षित करते. यंदा ही यात्रा अधिकृतपणे 30 एप्रिल 2025 रोजी सुरू होईल. चैत्र महिन्याच्या प्रतिपदा आणि हिंदू नववर्षानिमित्त गंगोत्री धाम मंदिर समितीने गंगोत्री धामचे दरवाजे उघडण्याची तारीख आणि वेळ निश्चित केली आहे. 30 एप्रिल रोजी, शुक्ल पक्षातील अक्षय्य तृतीयेला सकाळी 10.30 वाजता विधिवत विधी करून गंगोत्री धामचे दरवाजे भाविकांसाठी उघडले जातील. त्याच दिवशी यमुनोत्री धामचे दरवाजेही भाविकांसाठी उघडले जातील. मात्र, शुभ मुहूर्त 6 एप्रिल रोजी यमुना जयंतीच्या दिवशी ठरवला जाईल.

माहितीनुसार, 29 एप्रिल रोजी, माँ गंगेची पालखी तिचे माहेर मुखवा (मुखीमठ) येथून सकाळी 11.57 वाजता हजारो भाविकांसह गंगोत्री धामकडे रवाना होईल. गंगा माँचा रात्रीचा मुक्काम भैरव खोऱ्यात असेल आणि 30 एप्रिल रोजी सकाळी गंगेची पालखी गंगोत्री धामकडे प्रस्थान करेल. केदारनाथ मंदिर 2 मे रोजी भक्तांसाठी खुले होईल, तर बद्रीनाथ मंदिर 4 मे रोजी उघडेल. मंदिर समितीने या तारखा निश्चित केल्या आहेत. केदारनाथची घोषणा महाशिवरात्रीला आणि बद्रीनाथची बसंत पंचमीला झाली. ही यात्रा एप्रिलच्या शेवटापासून नोव्हेंबरच्या सुरुवातीपर्यंत चालते आणि हिवाळ्यात प्रचंड बर्फवृष्टीमुळे बंद होते. या यात्रेसाठी सर्व यात्रेकरूंना नोंदणी करणे बंधनकारक आहे, आणि ही प्रक्रिया 20 मार्च 2025 पासून उत्तराखंड पर्यटनाच्या संकेतस्थळावर (registrationandtouristcare.uk.gov.in) सुरू झाली. यात 60% ऑनलाइन आणि 40% ऑफलाइन नोंदणी असेल.

सुरक्षेसाठी एसडीआरएफ आणि पोलिसांची तैनाती, वाहन तपासणी आणि वैद्यकीय मदतीसाठी हेल्पलाइन (104) यासारखे उपाय केले गेले आहेत. ही यात्रा हिमालयाच्या नयनरम्य परिसरातून जाते, जिथे यमुनोत्री (यमुनेचा उगम), गंगोत्री (गंगेचा उगम), केदारनाथ (शिवाचे ज्योतिर्लिंग), आणि बद्रीनाथ (विष्णूचे निवासस्थान) यांचा समावेश आहे. देहरादून आणि इतर हेलीपॅडवरून हेलिकॉप्टर सेवा उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे यात्रा अधिक सुलभ झाली आहे. पहिल्या महिन्यात व्हीआयपी दर्शनाला परवानगी नाही, आणि सर्व भक्तांना सामान्य दर्शनासाठी नियमांचे पालन करावे लागेल.

चारधाम यात्रा ही फक्त धार्मिक यात्रा नाही, तर एक आध्यात्मिक अनुभव आहे जो भक्तांना हिमालयाच्या सौंदर्याशी आणि दैवी शक्तींशी जोडतो. यमुनोत्री मंदिर हे यमुना नदीच्या उगमस्थानी आहे आणि ते देवी यमुनाला समर्पित आहे. हे मंदिर जंकी चट्टीपासून 6 किलोमीटरच्या ट्रेकने पोहोचता येते, आणि जवळच सूर्य कुंड नावाचा गरम पाण्याचा झरा आहे, जिथे भक्त अन्न शिजवतात आणि स्नान करतात. गंगोत्री मंदिर हे गंगा नदीच्या उगमस्थानी, गोमुख हिमनदापासून 19 किलोमीटर अंतरावर आहे. पौराणिक कथेनुसार, राजा भगीरथाच्या तपश्चर्येने गंगेला पृथ्वीवर आणले, आणि भगवान शंकराने तिला आपल्या जटांमधून सोडले. हे मंदिर 18 व्या शतकात गोरखा सेनापती अमर सिंह थापा यांनी बांधले होते. (हेही वाचा: Ram Navami 2025 Date: जाणून घ्या यंदा कधी आहे रामनवमी; या दिवसाचे महत्व व मध्याह्न मुहूर्त)

केदारनाथ मंदिर हे भगवान शंकराचे एक ज्योतिर्लिंग आहे आणि ते 3,583 मीटर उंचीवर आहे. मंदाकिनी नदीच्या काठी वसलेले हे मंदिर पांडवांनी बांधल्याची आख्यायिका आहे, ज्यांनी कुरुक्षेत्र युद्धातील पाप धुण्यासाठी शंकराची उपासना केली होती. या मंदिरापर्यंत पोहोचण्यासाठी गौरीकुंडपासून 14 किलोमीटरचा ट्रेक करावा लागतो, पण हेलिकॉप्टर सेवाही उपलब्ध आहे. बद्रीनाथ मंदिर हे भगवान विष्णूंना समर्पित आहे आणि अलकनंदा नदीच्या काठावर 3,133 मीटर उंचीवर आहे. हे मंदिर आदि शंकराचार्यांनी 8व्या शतकात पुनर्स्थापित केले असे मानले जाते. या यात्रेचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती पश्चिमेकडून पूर्वेकडे जाते, म्हणजेच यमुनोत्रीपासून सुरुवात होऊन बद्रीनाथपर्यंत जाते.