डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर (Photo Credits: Wikimedia Commons)

Mahaparinirvan Din Speech in Marathi: 6 डिसेंबर हा भारतीय इतिहासातील अत्यंत महत्त्वाचा दिवस. मानवाधिकार, सामाजिक न्याय आणि समता यांचे प्रणेते, भारतीय संविधानाचे शिल्पकार डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या महापरिनिर्वाण दिनानिमित्त देशभरात अभिवादनाचा महापूर उसळतो. दरवर्षी या दिवशी लाखो अनुयायी मुंबईतील दादर चौपाटीवरील 'चेतना भूमी'वर जाऊन बाबासाहेबांना विनम्र श्रद्धांजली अर्पण करतात.

डॉ. आंबेडकरांचे कार्य : सामाजिक परिवर्तनाचा पाया

डॉ. आंबेडकरांनी (Dr. BR Ambedkar) भारतीय समाजातील असमानता, जातभेद, अस्पृश्यता आणि स्त्री-पुरुषांच्या असमानतेवर निर्णायक लढा दिला. शिक्षण हेच मुक्तीचे साधन असल्याचा त्यांचा दृढ विश्वास होता. म्हणूनच त्यांनी वंचितांना शिक्षणाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी आयुष्यभर प्रयत्न केले.

भारतीय संविधान रचताना समता, स्वातंत्र्य, बंधुता आणि न्याय या मुलभूत मूल्यांना प्राधान्य दिले. त्यांच्या कार्याचा जागतिक स्तरावरही गौरव होत असून ते जगाचे प्रेरणादायी समाजतत्त्वज्ञ ठरले आहेत.

महापरिनिर्वाण दिनाचे महत्त्व

महापरिनिर्वाण म्हणजे शरीररूपातून आत्म्याचे अंतिम मुक्त होणे. १९५६ मध्ये बाबासाहेबांनी या दिवशी देह ठेवला. पण त्यांचे विचार, संघर्ष आणि आदर्श आजही लाखोंना मार्गदर्शन करतात.

या दिवशी अनुयायी आणि विचारवंत त्यांच्या सामाजिक क्रांतीच्या योगदानाचा आढावा घेतात. त्यांच्या लिखाणातील प्रतिपादन आजच्या काळातही तितकेच महत्वाचे आहे.

चेतना भूमीवरील वातावरण

महापरिनिर्वाण दिनाच्या पूर्वसंध्येला आणि मुख्य दिवशी चेतना भूमीवर भाविकांची प्रचंड गर्दी होऊ लागते. विविध सामाजिक संघटना, युवक मंडळे आणि स्वयंसेवी संस्था व्यवस्था सुरळीत ठेवण्यासाठी मदत करतात.

भजन, कीर्तन, बौद्ध धम्माचे पठण, ग्रंथवाचन, तसेच सामाजिक कार्यक्रमांनी परिसर भारावून जातो. लाखो लोक आपल्या साध्या वेशभूषेत, मनात कृतज्ञता आणि श्रद्धा घेऊन बाबासाहेबांना अभिवादन करतात.

आजच्या काळातील आंबेडकरी विचारांची गरज

समाजात अजूनही भेदभाव, असमानता आणि अन्यायाच्या घटना दिसतात. त्यामुळे आंबेडकरांच्या विचारांवर आधारित समाजरचना आजही तितकीच महत्त्वाची आहे.

त्यांनी दिलेला संदेश — “शिक्षण घ्या, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा” — प्रत्येक तरुणाने आत्मसात करण्याची गरज आहे.

लोकशाही अधिक सक्षम करण्यासाठी त्यांच्या संविधानिक मूल्यांचे पालन करणे ही काळाची मागणी आहे.

उपसंहार

महापरिनिर्वाण दिन हा केवळ स्मरणाचा दिवस नाही, तर विचारांच्या पुनरुज्जीवनाचा दिवस आहे.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे कार्य आणि दर्शन हे भारताच्या प्रगतीसाठी तेजस्वी दिशादर्शक आहे.

त्यांच्या संघर्षातून आणि तत्त्वज्ञानातून प्रेरणा घेत आजचा भारत अधिक न्याय्य, समतामूलक आणि प्रगतिशील बनविण्याची संधी प्रत्येकाच्या हातात आहे.