Heatwave | Image used for representational purpose (Photo Credits: Pixabay)

Temperatures In India: भारतामध्ये विविध ठिकाणी तापमान प्रचंड वाढत असून काही ठिकाणी उष्णतेची लाट (Heat Wave) निर्माण झाली आहे. सबंध देशभरात असेच चित्र आहे. राजस्थान राज्यातील बाडमेर येथे तर तापमान 48.8 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचले. उल्लेखनिय म्हणजे संपूर्ण भारतात या वर्षातील सर्वाधिक तापमान म्हणून याची नोंद झाली. संग्रही असलेली माहिती (डेटा) दर्शवते की, की पंजाब, हरियाणा, राजस्थान, उत्तर प्रदेश, गुजरात आणि मध्य प्रदेशातील किमान 16 ठिकाणी कमाल तापमान 45°C किंवा त्याहून अधिक आहे. भारतीय हवामान खात्याने (IMD) उष्णतेची लाट (Heat Wave Alert India) आणखी किमान पाच दिवस कायम राहण्याचा अंदाज वर्तवला आहे. IMD ने राजस्थान, पंजाब, हरियाणा, चंदीगड, दिल्ली आणि पश्चिम उत्तर प्रदेशसाठी 'रेड' अलर्ट जारी केला आहे. या काळात नागरिकांना उष्णतेशी संबंधित आजारांचा अधिक धोका संभवू शकतो, असेही या अंदाजात म्हटले आहे.

राजस्थानमध्ये सर्वाधिक तापमानाची नोंद

आयएमडीने म्हटले आहे की, देशभरातच तापमान वाढल्याचे पाहायला मिळेल. राजस्थानमध्ये चुरू येथे 47.4 डिग्री सेल्सियस, फलोदी 47.8 डिग्री सेल्सिअस आणि जैसलमेरमध्ये 47.2 डिग्री सेल्सिअस तापमान होते. मध्य प्रदेशातील गुना 46.6 अंश सेल्सिअस, गुजरातचे अहमदाबाद 45.9 अंश सेल्सिअस, उत्तर प्रदेशचे ओराई 45 अंश सेल्सिअस आणि पंजाबमधील भटिंडा आणि हरियाणातील सिरसा या दोन्ही ठिकाणी 45.4 अंश सेल्सिअस तापमान नोंदवले गेले. (हेही वाचा, IMD Heat Wave Alert India: देशभरात उष्णतेची लाट, नागरिकांच्या आरोग्य आणि उपजीविकेवर परिणाम; IMD कडून 'रेड अलर्ट', जाणून घ्या हवामान अंदाज)

दिल्लीतील तापमान काही अंशी घटले

दिल्लीत तापमानात थोडीशी घसरण 41 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचली, तरीही ती हंगामी सरासरीपेक्षा जास्त आहे. सध्या सुरू असलेल्या उष्णतेच्या लाटेमुळे पॉवर ग्रीड्सवर ताण पडत आहे. पाण्याचे स्रोत कोरडे होत आहेत आणि दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण होत आहे. केंद्रीय जल आयोगाने 150 प्रमुख जलाशयांमधील पाण्याची पातळी पाच वर्षांतील सर्वात कमी नोंदवली, ज्यामुळे पाण्याची कमतरता वाढली आणि जलविद्युतवर परिणाम झाला. Weather Forecast for Monsoon: उष्णतेच्या लाटेवर मान्सूनचे पाणी, तापमान घटणार, जाणून घ्या हवामान अंदाज

2015 ते 2022 या कालावधीत भारतामध्ये उष्णतेमुळे 3,812 मृत्यू

तीव्र उष्णता विशेषतः कमी उत्पन्न असणारी कुटुंबे, घराबाहेरील कामगार आणि वृद्ध आणि मुले यासारख्या असुरक्षित लोकसंख्येवर कठोर परिणाम करत आहे. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन नोंदवते की 1998 ते 2017 दरम्यान उष्णतेच्या लाटेमुळे 166,000 हून अधिक लोक मरण पावले. 2015 ते 2022 पर्यंत, भारतामध्ये 3,812 उष्णतेमुळे मृत्यूची नोंद झाली आहे, एकट्या आंध्र प्रदेशात 2,419 लोक आहेत. (हेही वाचा, Mumbai Monsoon Date: मुंबईकरांना लवकरच मिळणार उष्णतेपासून दिलासा; यंदा 10-11 जून रोजी शहरात मान्सूनचे आगमन होण्याची शक्यता- IMD Chief)

उष्णतेमुळे भारतातील 34 दशलक्ष नोकऱ्यांवर गदा

उष्णतेच्या लाटा उत्पादकता आणि शिक्षणावरही परिणाम करतात, उष्ण वर्षांमध्ये विद्यार्थ्यांची कामगिरी वाईट होते आणि ग्रामीण शाळांमध्ये पुरेशा थंड पायाभूत सुविधांचा अभाव असतो. अति उष्णतेमुळे ताज्या उत्पादनांचे लक्षणीय नुकसान होत असल्याने शेतीलाही त्रास होतो. जागतिक बँकेच्या अहवालात 2030 पर्यंत उष्णतेच्या ताणामुळे भारतातील 34 दशलक्ष नोकऱ्या गमवाव्या लागतील असा अंदाज आहे. मॅकिन्से ग्लोबल इन्स्टिट्यूटने चेतावणी दिली आहे की उष्मा-संबंधित तणावामुळे भारताचा या दशकातील जीडीपी 4.5% पर्यंत कमी होऊ शकतो, ज्यामुळे शेवटी $150-250 अब्ज डॉलरचे नुकसान होऊ शकते.