Taraporevala Aquarium (Photo Credits: X/@artdecomumbai)

दक्षिण मुंबईतील ऐतिहासिक तारापोरवाला अ‍ॅक्वेरियम (Taraporevala Aquarium) आता भव्य स्वरूपात पुनर्निर्माणाच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. महाराष्ट्र सरकारने ₹296 कोटींच्या पुनर्विकास प्रकल्पास मंजुरी दिली असून, हा प्रकल्प जागतिक दर्जाच्या पर्यटनस्थळात रूपांतर करण्याचा उद्देश आहे. या पुनर्विकासाच्या अनुषंगाने महाराष्ट्र राज्याचे मत्स्य व बंदर मंत्री नितेश राणे (Nitesh Rane) यांनी माहिती दिली की, “तारापोरवाला अ‍ॅक्वेरियम हे मुंबईच्या इतिहासाचा व वारशाचा भाग आहे. त्याच ठिकाणी नव्याने आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे अ‍ॅक्वेरियम उभारले जाणार आहे.” थायलंड, सिंगापूर, दुबई आणि यूके येथून या प्रकल्पासाठी प्रस्ताव मागवले जात आहेत.

सुरक्षिततेच्या कारणास्तव बंद

कोरोना महामारीपासून बंद असलेले हे 72 वर्ष जुने अ‍ॅक्वेरियम 2022 मध्ये सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या संरचनात्मक तपासणीनंतर असुरक्षित घोषित करण्यात आले होते. समुद्राजवळील जागा आणि कोस्टल रोडच्या कामामुळे निर्माण झालेला कंपन या इमारतीच्या संरचनेवर परिणाम करत होते.

भव्य आराखडा आणि सुविधा

तारापोरवाला अ‍ॅक्वेरियमचा पुनर्विकास प्रकल्पात 4,393 चौरस मीटर जागेवर 20,000 चौरस मीटर बांधकाम क्षेत्र असणार असून, यामध्ये 6,500 चौरस मीटरचे नवीन अ‍ॅक्वेरियम, 3.5 दशलक्ष लिटर क्षमतेचा मुख्य टाकी, ग्राउंड आणि मेझनाईन स्तरावर आकर्षक प्रदर्शन, रूफटॉप कॅफे, मरीन एज्युकेशन झोन आणि 140 वाहनांसाठी पार्किंगची व्यवस्था असणार आहे.

प्रशासकीय आणि पर्यावरणीय महत्त्व

या ठिकाणी 12 मजली प्रशासकीय व निवासी जागाही उभारल्या जातील. मत्स्य विभागाचे कार्यालय 2023 मध्ये नरिमन पॉईंटला हलवण्यात आले होते. 'हे फक्त पर्यटनस्थळ न राहता, शिक्षण व संशोधनाचे केंद्र बनेल. हा प्रकल्प आर्थिकदृष्ट्या स्वयंपूर्ण असेल,' असे राणे यांनी स्पष्ट केले.

ऐतिहासिक वारसा आणि 2015 चे नूतनीकरण

तारापोरवाला अ‍ॅक्वेरियमचे उद्घाटन 28 मे 1951 रोजी तत्कालीन राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी केले होते. हे अ‍ॅक्वेरियम पारशी उद्योजक डी. बी. तारापोरवाला यांच्या नावावरून नावाजले गेले. येथे 2015 मध्ये मोठ्या नूतनीकरणादरम्यान 12 फूट लांब अ‍ॅक्रेलिक टनेल व मुलांसाठी टच पूलसह विविध परदेशी माशांचे प्रदर्शन करण्यात आले होते.

जीवसृष्टीचे स्थलांतर

2023 मध्ये पुनर्विकास प्रक्रियेच्या पार्श्वभूमीवर 500 हून अधिक जलजीवांना पुणे, चंद्रपूर आणि अहमदाबादमधील अ‍ॅक्वेरियममध्ये सुरक्षितपणे हलवण्यात आले. हा प्रकल्प शिक्षण, पर्यटन आणि पर्यावरण संवर्धन यांचा संगम साधणारा ठरेल. आम्ही केवळ संग्रहालय नव्हे, तर जागतिक स्तरावरील एक समुद्री संस्था उभारत आहोत, असेही राणे म्हणाले.