Image For Representation/ Vihar Lake (Photo Credits: Twitter/ ANI)

देशाची आर्थिक राजधानी मुंबई (Mumbai) सध्या जलसंकटाचा (Water Crisis) सामना करत आहे. मुंबईला पाणीपुरवठा करणाऱ्या सात तलावांमधील पाणीसाठा 30.24% पर्यंत घसरला आहे, म्हणजेच 4.37 लाख दशलक्ष लिटर (एमएल) इतका असून, जो सुमारे 110 दिवस पुरेल इतका आहे. गेल्या वर्षी याच वेळी ही पातळी 55 टक्के होती. बीएमसीकडे पाणी कपातीची कोणतीही तात्काळ योजना नसली तरी, अधिकारी परिस्थितीवर बारकाईने लक्ष ठेवून आहेत. पाण्याची पटली कमी होण्यामागे च्च तापमानामुळे जलद बाष्पीभवन ही एक प्रमुख चिंता म्हणून उदयास येत आहे.

यंदा पावसाळा उशिरा आल्यास पुरवठा सुनिश्चित करण्यासाठी, बीएमसीच्या विनंतीवरून राज्य सरकारने भातसा आणि अप्पर वैतरणा येथून 1.81 लाख दशलक्ष लिटर राखीव पाणी उपलब्ध करण्यास मान्यता दिली आहे. वर्षभर अखंड पुरवठा करण्यासाठी मुंबईला 1 ऑक्टोबरपर्यंत त्याच्या तलावांमध्ये एकूण 14.47 लाख दशलक्ष लिटर पाण्याची आवश्यकता आहे. मुंबईतील तुळशी आणि विहार आणि ठाणे, पालघर आणि नाशिक जिल्ह्यांमध्ये असलेल्या भातसा, तानसा, अप्पर वैतरणा, मध्य वैतरणा आणि मोडक सागर या सात तलावांमधून शहराला पाणी मिळते.

गेल्या वर्षी मान्सून उशिरा आला असला तरी, सप्टेंबरपर्यंत मुसळधार पाऊस सुरू राहिला, ज्यामुळे तलावांमध्ये पाण्याचा चांगला साठा राखण्यास मदत झाली. ऑक्टोबर 2024 नंतर पुरेसा पाऊस पडला नाही. परिणामी, बांधांमधील पाणीसाठा झपाट्याने कमी झाला. गेल्या वर्षी ऑगस्टमध्ये या बांधांमधील पाणी 92.85 टक्क्यांपर्यंत पोहोचले होते, पण त्यानंतरच्या कोरड्या हवामानाने आणि उष्णतेने पाण्याची पातळी खूपच खालावली. याशिवाय, मुंबईच्या वाढत्या लोकसंख्येमुळे आणि औद्योगिक गरजांमुळे पाण्याची मागणी सतत वाढत आहे, ज्यामुळे सध्याचा साठा अपुरा पडत आहे.

मुंबईत साधारणपणे 11 जून रोजी मान्सून सुरू होतो, परंतु अलिकडच्या काळात पाऊस उशिरा पडला आहे, बहुतेकदा जूनच्या शेवटच्या आठवड्यातच त्याचा जोर वाढतो. अतिरिक्त पुरवठा सुनिश्चित करण्यासाठी, बीएमसीने अप्पर वैतरणा आणि भातसा तलावांमधून राखीव साठा उपलब्ध करून देण्याची विनंती केली होती. राज्य सरकारने अप्पर वैतरणा येथून 68,000 एमएल आणि भातसा येथून 1.13 लाख एमएल पाणी मंजूर केले आहे. गरज पडल्यासच हा साठा वापरला जाईल, परंतु सध्याचा साठा जुलैच्या मध्यापर्यंत पुरेसा आहे. परंतु, तीव्र उष्णता आणि उच्च बाष्पीभवनामुळे जलसाठ्यांना धोका निर्माण होत आहे. (हेही वाचा: India Monsoon 2025 Forecast: यंदा भारतात सरासरीपेक्षा 105% अधिक पाऊस; IMD ने वर्तवला हवामान अंदाज)

हे सात तलाव शहराला दररोज 3,950 मिली पाणीपुरवठा करतात. गेल्या वर्षी जुलैमध्ये इतर तलावांच्या पाणलोट क्षेत्रात मुसळधार पाऊस होईपर्यंत बीएमसीने अप्पर वैतरणा तलावातील काही राखीव पाणीसाठ्याचा वापर केला. तसेच, एका महिन्यासाठी 10% पाणीकपात लागू करण्यात आली होती, जी 9 ऑगस्टपर्यंत मागे घेण्यात आली. या संकटाने मुंबईकरांच्या दैनंदिन जीवनावर मोठा परिणाम केला असून, पाण्याचा वापर काटकसरीने करावा, असे आवाहन प्रशासनाकडून वारंवार केले जात आहे.