
अक्षय (अक्षय्य) हा हिंदू आणि जैन धर्मातील एक अत्यंत शुभ सण आहे. हा सण हिंदू दिनदर्शिकेप्रमाणे वैशाख शुद्ध तृतीया या दिवशी साजरा होतो. अक्षय्य तृतीया साडेतीन मुहूर्तांपैकी एक शुभमुहूर्त समजला जातो, जो यंदा 30 एप्रिल 2025 रोजी येणार आहे. ‘अक्षय’ या संस्कृत शब्दाचा अर्थ आहे ‘कधीही नष्ट न होणारे’ किंवा ‘चिरस्थायी’. हा सण संपत्ती, समृद्धी आणि नवीन सुरुवातीशी निगडीत आहे. या दिवशी केलेली कोणतीही शुभ कार्य कायमस्वरूपी फलदायी ठरते, तसेच या तिथीस केलेले दान आणि हवन क्षयाला जात नाही अशी श्रद्धा आहे.
अक्षय तृतीया हा केवळ धार्मिकच नाही, तर सांस्कृतिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातूनही महत्त्वाचा आहे. अक्षय तृतीया हा सण नवीन सुरुवात, समृद्धी, आणि आध्यात्मिक प्रगतीसाठी आदर्श मानला जातो. या दिवशी अन्नपूर्णा (देवी) जयंती, नर-नारायण या जोडदेवाची जयंती, परशुराम जयंती, बसवेश्वर जयंती आणि, हयग्रीव जयंती असते. याच दिवशी भगवान व्यास यांनी महाभारत ग्रंथाची रचना करायला प्रारंभ केला असे मानले जाते.
अक्षय तृतीया-
अक्षय तृतीयादिवशी भगवान विष्णूंचे सहावे अवतार परशुराम यांचा जन्म, त्रेतायुगाची सुरुवात, आणि भगवान कृष्णांनी पांडवांना अक्षयपात्र दिल्याचा प्रसंग घडला असल्याची श्रद्धा आहे. जैन धर्मात हा सण प्रथम तीर्थंकर ऋषभनाथ यांनी वर्षभराच्या उपवासानंतर ऊसाच्या रसाने उपवास सोडल्याच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो. या दिवशी जैन अनुयायी दानधर्म आणि तपश्चर्या करतात. या दिवशी सोने, चांदी किंवा मालमत्ता खरेदी केल्याने कायमस्वरूपी समृद्धी मिळते अशी श्रद्धा आहे.
अक्षय तृतीया पौराणिक घटना-
या दिवशी अनेक पौराणिक घटना घडल्या असे मानले जाते. भविष्य पुराणानुसार, त्रेतायुग, ज्यात भगवान राम यांचा काळ होता, याची सुरुवात अक्षय तृतीयेला झाली. हा काळ धार्मिकता आणि नीतिमत्तेसाठी प्रसिद्ध आहे. महाभारतात, भगवान कृष्णांनी
पांडवांना वनवासात अन्नाची कमतरता भासू नये म्हणून अक्षयपात्र दिले, जे कधीही रिकामे होत नव्हते. सुदामा, कृष्णांचा गरीब मित्र, याने या दिवशी कृष्णांना पोहे आणले. कृष्णांनी त्याच्या भक्तीमुळे त्याला अपार संपत्ती दिली, ज्यामुळे हा सण दान आणि भक्तीचे प्रतीक आहे. काही पुराणांनुसार, पवित्र गंगा नदी या दिवशी पृथ्वीवर अवतरली, ज्यामुळे या दिवशी गंगा स्नानाला विशेष महत्त्व आहे.
जाणून घ्या अक्षय तृतीयेला काय करावे-
या सणाला भगवान विष्णू, माता लक्ष्मी आणि गणपती यांची पूजा केली जाते. मंत्रजप, यज्ञ, आणि तपश्चर्या केल्याने आत्म्याला शांती आणि समृद्धी मिळते. सोने, चांदी, मालमत्ता, किंवा नवीन व्यवसायाची सुरुवात या दिवशी केल्याने दीर्घकालीन यश मिळते अशी श्रद्धा आहे. यामुळे व्यापारी आणि सामान्य लोक या दिवशी गुंतवणूक करतात. यासह दानधर्म, गरजूंना अन्न, कपडे, आणि पैशांचे वाटप यामुळे समाजात करुणा आणि एकतेची भावना वाढते. ओडिशात या दिवशी जगन्नाथ रथयात्रेच्या रथांचे बांधकाम सुरू होते, तर पूर्व भारतात शेतकरी पेरणीच्या हंगामाची सुरुवात करतात, ज्यामुळे हा सण शेतीशीही जोडला गेला आहे. (हेही वाचा: Akshaya Tritiya Mehndi Design: अक्षय्य तृतीयेच्या सणाला हातावर काढा आकर्षक मेहंदी डिझाईन्स)
अक्षय तृतीया साजरी करण्याची पद्धत-
सकाळी लवकर उठून गंगाजल मिसळलेल्या पाण्याने स्नान करावे. त्यानंतर भगवान विष्णू, माता लक्ष्मी, आणि गणपती यांची पूजा केली जाते. तुळशीपत्र, चंदन, आणि फुले अर्पण केली जातात. लक्ष्मी सहस्रनाम किंवा विष्णू मंत्रांचा जप केला जातो. समृद्धीचे प्रतीक म्हणून सोने, चांदी, किंवा तंजोर चित्रकला यांसारख्या मौल्यवान वस्तू खरेदी केल्या जातात. ही खरेदी दीर्घकालीन आर्थिक स्थैर्यासाठी मानली जाते. काही भक्त उपवास करतात आणि ध्यान, मंत्रजप, किंवा शास्त्रवाचनात वेळ घालवतात.