Chandrayaan-4 Mission (PC - Twitter/@ISRO)

Chandrayaan-4 Mission: चांद्रयान-3 च्या यशानंतर भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) आता चांद्रयान-4 मोहिमेची तयारी करत आहे. हे मिशन २०२८ च्या आसपास सुरू होण्याची अपेक्षा आहे. त्याला लूपेक्स मिशन असेही म्हणतात. इस्रोच्या स्पेस ॲप्लिकेशन्स सेंटरचे (SAC) डॉ. निलेश देसाई म्हणाले की चांद्रयान-4 मिशन, ज्याला LUPEX मिशन देखील म्हटले जाते, 2028 मध्ये प्रक्षेपित होईल. हे मिशन चांद्रयान-3 ची उपलब्धी पुढे नेत अधिक कठीण उद्दिष्टे साध्य करण्याचा प्रयत्न करेल. यशस्वी झाल्यास चंद्राच्या पृष्ठभागावरून माती आणणारा भारत हा जगातील चौथा देश ठरेल.

चंद्राच्या पृष्ठभागावरून मातीचे नमुने गोळा करून ते पृथ्वीवर विश्लेषणासाठी परत आणण्याचे चांद्रयान-4 चे उद्दिष्ट आहे. यामुळे शास्त्रज्ञांना चंद्रावरील पाण्यासारख्या संसाधनांची माहिती मिळू शकते, जी भविष्यात चंद्रावर मानवी वस्तीसाठी उपयुक्त ठरू शकते. हे मिशन चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवाजवळ उतरेल आणि तेथून रोव्हरच्या मदतीने मातीचे नमुने गोळा करेल. हा रोव्हर त्याच्या आधीच्या रोव्हरपेक्षा जास्त अंतर कापण्यास सक्षम असेल. यानंतर मातीचे नमुने पृथ्वीवर परत आणण्यासाठी एक कठीण प्रक्रिया अवलंबली जाईल.

इस्रोने यापूर्वीच दाखवून दिले आहे की, ते चंद्राच्या पृष्ठभागावरून अंतराळयान काढू शकतात आणि त्यांना पृथ्वीवर आणू शकतात. चांद्रयान-3 ऑर्बिटरने चंद्रावरून पृथ्वीकडे परतीचा प्रवास यशस्वीपणे पूर्ण केला आहे. ही मोहीम यशस्वी झाल्यास चंद्रावरून माती आणणारा भारत हा जगातील चौथा देश ठरेल. 2040 पर्यंत भारतीयांना चंद्रावर पाठवण्याचेही इस्रोचे उद्दिष्ट आहे. चांद्रयान-4 मध्ये 350 किलो वजनाचा रोव्हर वापरण्यात येणार आहे जो त्याच्या आधीच्या मोहिमांपेक्षा जास्त अंतर कापण्यास सक्षम आहे. लँडर आतापर्यंत अनपेक्षित चंद्राच्या खड्ड्यांच्या धोकादायक कडांवर उतरण्याचे कठीण कार्य करेल.

भारताचे हेवी प्रक्षेपण वाहन GSLV मार्क III किंवा LVM 3 या मोहिमेत वापरले जाण्याची शक्यता आहे. तथापि, या मोहिमेचे यश नमुने सुरक्षितपणे परत प्राप्त करण्यावर अवलंबून आहे, जे तांत्रिकदृष्ट्या खूप आव्हानात्मक आहे आणि त्यासाठी दोन प्रक्षेपणांची आवश्यकता असेल. या मोहिमेतील लँडिंग चांद्रयान-3 प्रमाणेच असेल, परंतु मध्यवर्ती मॉड्यूल पृथ्वीच्या कक्षेत असलेल्या मॉड्यूलशी जोडल्यानंतर परत येईल. ते नंतर पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करण्यासाठी आणि नमुने सोडण्यासाठी विभक्त होईल.

इस्रोने याआधीच विक्रम सोबत एक हॉप प्रयोग केला आहे, जो चंद्राच्या पृष्ठभागावरून अंतराळयान उडू शकतो. तसेच, ऑर्बिटर चंद्रावरून पृथ्वीवर परतला, हे दर्शविते की परतीचा मार्ग साध्य करण्यायोग्य आहे.