Maharashtra Police (Photo Credits: Facebook)

महाराष्ट्रात गेल्या तीन वर्षांत (2022 ते 2025) 427 पोलीस कर्मचाऱ्यांचा कर्तव्यादरम्यान मृत्यू झाला असून, यापैकी 25 जणांनी आत्महत्या केल्याची धक्कादायक माहिती 2 जुलै 2025 रोजी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी विधानपरिषदेत दिली. अतिशय तणावपूर्ण कामकाज, अनियमित वेळापत्रक आणि अपुरी विश्रांती यामुळे पोलीस कर्मचाऱ्यांमध्ये हृदयविकार, उच्च रक्तदाब आणि मधुमेहासारखे आजार वाढले आहेत. या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि मानसिक आरोग्याला प्रोत्साहन देण्यासाठी, पोलीस कर्मचाऱ्यांसाठी साप्ताहिक संवाद सत्रे आयोजित करण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत.

मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी विधानपरिषदेत सांगितले की, गेल्या अडीच वर्षांत 427 पोलीस कर्मचाऱ्यांचा मृत्यू झाला, ज्यामध्ये 75 जणांचा हृदयविकाराने, 25 जणांनी आत्महत्येमुळे आणि उर्वरित इतर आजारांमुळे मृत्यू झाला. यातील बहुतांश मृत्यू हे कामाच्या तणावामुळे उद्भवलेल्या आरोग्य समस्यांशी संबंधित आहेत. पोलीस कर्मचाऱ्यांना दीर्घकाळ काम करावे लागते, सुट्ट्या मिळण्यात अडचणी येतात आणि कुटुंबासोबत वेळ घालवण्याची संधी कमी मिळते. यामुळे त्यांच्यावर शारीरिक आणि मानसिक ताण वाढत आहे. विशेषतः, आत्महत्येच्या 25 प्रकरणांमुळे पोलीस  दलातील मानसिक आरोग्याच्या समस्यांवर प्रकाश पडला आहे.

पोलीस कर्मचाऱ्यांवरील तणावाची अनेक कारणे आहेत. प्रथम, अनियमित कामाचे तास आणि कर्मचारी कमतरतेमुळे त्यांना सतत काम करावे लागते. दुसरे, हिंसाचार, गुन्हेगारी आणि मृतदेह तपासणी यांसारख्या घटनांना सामोरे जावे लागते, ज्यामुळे मानसिक ताण वाढतो. तिसरे, कुटुंबापासून दूर राहणे आणि कौटुंबिक समस्यांना तोंड देण्यासाठी वेळ न मिळणे यामुळे त्यांचे मानसिक स्वास्थ्य बिघडते. पोलीस कर्मचाऱ्यांच्या मानसिक आरोग्याच्या समस्यांना सामोरे जाण्यासाठी, मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी साप्ताहिक संवाद सत्रांचे आयोजन करण्याचे निर्देश दिले आहेत.

या सत्रांमध्ये पोलीस कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या समस्यांवर चर्चा करण्याची संधी मिळेल, आणि मानसिक आरोग्य तज्ज्ञ त्यांना मार्गदर्शन करतील. या उपक्रमाचा उद्देश कर्मचाऱ्यांचा ताण कमी करणे आणि आत्महत्येची प्रकरणे रोखणे आहे. याशिवाय, पोलिसांच्या कल्याणासाठी शासन अनेक उपाययोजना राबवत असून यात 40 प्रकारच्या आजारांवर मोफत उपचार केले जात आहेत. यासाठी राज्यात 270 हॉस्पिटल्ससोबत टायअप करण्यात आले आहे. टाटा मेमोरियल व ए.के. मेहता यांच्यासोबत कॅन्सर तपासणी शिबीर आयोजित करण्यात आले आहे. त्याचबरोबर पोलिसांसाठी योगा, ध्यानधारणा व व्यायामशाळा सुरू करण्यात आली असल्याचे गृह राज्यमंत्री कदम यांनी यावेळी सांगितले. (हेही वाचा: Maharashtra New Chief Secretary: महाराष्ट्राचे नवे मुख्य सचिव म्हणून राजेश कुमार यांची नियुक्ती)

पोलिसांमध्ये जीवनशैलीशी संबंधित वाढणाऱ्या आजारांवर लक्ष देत, 40 वर्षांवरील पोलिसांसाठी वर्षातून एकदा आणि 50 वर्षांवरील पोलिसांसाठी वर्षातून दोनदा आरोग्य तपासणी अनिवार्य करण्यात आली आहे. तसेच, पोलिसांच्या मानसिक आरोग्यासाठी काउन्सिलिंग व वरिष्ठ अधिकाऱ्यांशी संवादाची विशेष योजना राबवली जात असल्याचे मुख्यमंत्र्यांनी यावेळी सांगितले. दरम्यान, पोलिसांच्या ड्युटीसंदर्भात मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी सांगितले की, सर्वप्रथम मुंबईतच 8 तासांची ड्युटी ही संकल्पना लागू करण्यात आली. काही वेळा सण-उत्सव किंवा बंदोबस्ताच्या वेळी यात अपवाद असतात, तरीही एकूणच पोलिसांची 8 तासाची ड्यूटी आता स्थिर झाली आहे. तसेच पोलिसांना साप्ताहिक सुट्टी देण्याची सुरुवात राज्यभर झाली असून, काही कारणास्तव सुटी न मिळाल्यास त्याचे ‘एनकॅशमेंट’ही मोठ्या प्रमाणावर वाढवण्यात आले आहे.