QuickLY
Socially
Sambhaji Maharaj Jayanti 2024: मराठा साम्राज्याचे संस्थापक, शासक आणि अद्भुत योद्धा शिवाजी महाराज यांचे ज्येष्ठ पुत्र संभाजी महाराज यांचा जन्म 14 मे 1657 रोजी पुण्यातील पुरंदर नावाच्या ठिकाणी झाला. त्यांचे मूळ नाव शंभू राजे होते, ते शिवाजी महाराजांच्या पत्नी राणी सईबाई यांचे ज्येष्ठ पुत्र होते. वडिलांच्या मृत्यूनंतर संभाजी महाराजांनी मराठा साम्राज्याची सूत्रे तर हाती घेतलीच, पण तितक्याच कौशल्याने आणि शौर्याने मुघल साम्राज्याचा पायाही हादरवला. 14 मे रोजी या महान राजाचा जन्मदिवस महाराष्ट्रासह संपूर्ण देशात मोठ्या भक्तिभावाने साजरा केला जातो. सिंहाची संतती ही सिंह असते हे सिद्ध करणाऱ्या संभाजींच्या शौर्यगाथा पाहूया.
वयाच्या १५ व्या वर्षी पहिला विजय
संभाजी फक्त 2 वर्षांचे असताना आई सईबाईंचे निधन झाले. त्यांचे पालनपोषण त्यांची आजी जिजाबाई यांनी केले. जिजाबाईंनीच त्यांच्यात शौर्य, कार्यक्षम नेतृत्व आणि उत्तम संस्कारांची बीजे रोवली. जिजाबाई या शिवाजी आणि त्यांचे पुत्र संभाजी यांच्या संयुक्त गुरु होत्या असे म्हटले तर वावगे ठरणार नाही. सत्तेवर येताच संभाजींनी १६७२ मध्ये पेशवे मोरोपंत पिंगळे यांच्यासह कोलवा ताब्यात घेऊन विजय मोहीम सुरू केली. आई जिजाबाईंच्या रक्षणात आपल्या शौर्याबरोबरच संभाजींनी वयाच्या ८ व्या वर्षी १४ भाषा शिकल्या होत्या.
किशोरवयातच ते प्रत्येक क्षेत्रात पारंगत झाले होते
शिवाजी महाराज हे एक कार्यक्षम आणि न्याय्य प्रशासक होते. महिलांचा आदर करत होते. त्यांनी शूर सैनिकांचा आदर केला, हे सर्व गुण संभाजींना वारशाने मिळाले. शिवाजी महाराज जेव्हा युद्धक्षेत्रात होते तेव्हा संभाजी राजदरबारातील न्यायप्रक्रियेची जबाबदारी सांभाळत असत. असे म्हटले जाते की, जेव्हा ते अवघ्या 14 वर्षांचे होते तेव्हा ते युद्ध मुत्सद्देगिरी, न्यायिक प्रक्रिया आणि आर्थिक व्यवस्थेत पारंगत झाले होते. त्यांच्या प्रत्येक आदेशाचा जनतेने आदर केला.
आपल्या कारकिर्दीत मुघलांशी 210 युद्धे केली आणि ती सर्व जिंकली.
संभाजींच्या आयुष्यातील बहुतांश काळ रणांगणात गेला, यापेक्षा मोठा पुरावा कोणता असू शकतो की त्यांच्या अल्पशा कारकिर्दीत संभाजींनी जवळपास 210 युद्धे लढली आणि ती सर्व जिंकली आश्चर्यकारक गोष्ट म्हणजे ते 10 हजार सैनिकांसह मुघलांच्या एक लाख सैनिकांविरुद्ध लढणारे आणि युद्ध जिंकून परतणार शूर पराक्रमी होते. संभाजी महाराज कडून होणाऱ्या सततच्या पराभवाने कंटाळलेल्या औरंगजेबाने छत्रपती संभाजीला पकडल्याशिवाय लढणार नाही अशी शपथ घेतली होती.
तुमच्या प्रियजनांनी तुमचा विश्वासघात केला!
1687 मध्ये मराठे आणि मुघल यांच्यात भयंकर युद्ध झाले. संभाजीने विजय मिळवला असला तरी युद्धात शूर सेनापती हबीराव मोहिते यांच्या मृत्यूमुळे त्यांचे सैन्य कमकुवत झाले. दुसरीकडे संभाजीचे नातेवाईक शिर्के कुटुंबीयांनी त्यांच्या विरोधात कट रचला. एके दिवशी संभाजी आणि कवी कलश गुप्त मार्गाने कुठेतरी जात होते, शिर्केने ही बातमी औरंगजेबाला दिली. संभाजीपाठोपाठ औरंगजेबाने 2 हजार सैनिकांसह सेनापती पाठवला. कमांडरने कपटीपणे मागून हल्ला केला आणि दोघांनाही अटक केली. संभाजीच्या भीतीने औरंगजेबाने जनतेला त्याच्यावर दगडफेक करायला लावली आणि त्याच्यावर लघवी करायला लावली. यानंतर त्यांना तुरुंगात टाकण्यात आले आणि तीन अटी घातल्या. मुघल सैन्यात सामील व्हा, सर्व मराठा किल्ले आमच्या स्वाधीन करा आणि इस्लामचा स्वीकार करा. संभाजीने नकार दिल्यावर औरंगजेबाने त्यांची सर्व नखे उपटून टाकली, त्वचेसह केस उपटले, हाताची बोटे कापली, तरीही संभाजीने त्याच्या अटी मान्य केल्या नाहीत तेव्हा औरंगजेबाने लोखंडी रॉड गरम करून संभाजीच्या डोळ्यात घातला. ही वेदनादायक परीक्षा 40 दिवस चालली. शेवटी 11 मार्च 1689 रोजी त्यांच्या मृतदेहाचे तुकडे करून नदीत फेकण्यात आले, नंतर मराठ्यांनी सर्व तुकडे एकत्र करून त्यांच्यावर अंत्यसंस्कार केले.
