Diwali Festival 2024 Dates | (Photo Credits: Archived, edited, symbolic images)

दिव्यांचा उत्सव (Festival of Lights) अशी ओळख असलेला दिवाळी सण (Diwali 2024) नेमका कोणत्या दिवशी साजरा (Diwali Celebrations) केला जाणार याबाबत नेहमीच उत्सुकता असते. भारतामध्ये हिंदू पंचांगानुसार सण, उत्सव साजरे होतात. या पंचांगामध्ये भौगोलिक स्थान, प्रदेश, रुढी-परंपरा आणि चालीरितींनुसार विविध बदल पाहायला मिळतात. सहाजिकच सण, उत्सवांच्या तारखांबाबत त्याचा परिणाम होतो. त्यामुळे यंदाही दीपावली सण केव्हा साजरा केला जाणार याबातबत वेगवेगळ्या चर्चा सुरु झाल्या आहेत. मात्र, द्रिक पंचांगानुसार (Drik Panchang) यंदा दिव्यांचा बहुप्रतिक्षित सण, दिवाळी, 31 ऑक्टोबर 2024 रोजी भारताच्या बहुतांश भागात साजरा केला जाईल. हा शुभ दिवस संपत्ती आणि समृद्धीची देवता लक्ष्मी देवीची पूजा (Laxmi Puja Muhurat) दर्शवितो आणि कार्तिक महिन्याच्या अमावस्येला येतो. पंचांगानुसार या सणाचा मुहूर्त 31 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 3:52 वाजता सुरू होतो आणि 1 नोव्हेंबर रोजी संध्याकाळी 6:16 वाजता संपतो. दरम्यान, काही प्रदेश स्थानिक परंपरांमुळे 1 नोव्हेंबर रोजी दिवाळी साजरी करू शकतात, असेही अभ्यासक सांगतात.

दिवाळी 2024 च्या तारखेबाबत संभ्रम दूर

दिवाळीच्या अचूक तारखेबाबत यंदा सुरुवातीला संभ्रम होता. कारण अमावस्या तिथी 31 ऑक्टोबर आणि 1 नोव्हेंबर या दोन्ही दिवसांची असते. इकोनॉमिक टाईम्सने दिलेल्या वृत्तानुसार, या प्रकरणाचा निपटारा करण्यासाठी, जयपूरमधील केंद्रीय संस्कृत विद्यापीठात 'दीपावली निर्वाण धर्मसभा' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या 100 हून अधिक ज्योतिषी आणि विद्वानांचा विशेष मेळावा आयोजित करण्यात आला होता. विद्वानांनी पुष्टी केली की 31 ऑक्टोबर हा लक्ष्मी पूजेसाठी सर्वात अनुकूल दिवस आहे, कारण त्या दिवशी अमावस्या तिथी प्रदोष काळाबरोबर (सूर्यास्तानंतर) जुळते. (हेही वाचा, Diwali Festival 2024 Dates: दिवाळीची पहिली आंघोळ, भाऊबीज कधी? पहा यंदा दिवाळीच्या 5 दिवसांच्या सेलिब्रेशनच्या तारखा)

प्रख्यात विद्वान आणि सोमनाथ संस्कृत विद्यापीठाचे माजी कुलगुरू प्राध्यापक अर्कनाथ चौधरी यांनी एका मुलाखतीत स्पष्ट केले की, "राजमार्तंड ग्रंथाच्या मते, लक्ष्मी पूजा चतुर्दशी मिश्र अमावस्येला केली पाहिजे, ज्यामुळे 31 ऑक्टोबर 2024 हा दिवाळी उत्सवासाठी आदर्श दिवस आहे".

दिवाळी 2024 आणि लक्ष्मीपूजन मुहूर्त

दिवाळी 31 ऑक्टोबर रोजी साजरा करणाऱ्यांसाठी, प्रदोष काळादरम्यान लक्ष्मीपूजन केले जावे,ज्याची वेळ संध्याकाळी 5:12 ते संध्याकाळी 7:43 पर्यंत आहे. हा काळ देवी लक्ष्मीच्या पूजेसाठी सर्वात शुभ मानला जातो. तथापि, 1 नोव्हेंबर रोजी उत्सव झाल्यास, अमावस्या तिथी संपण्यापूर्वी, संध्याकाळी 5:36 ते संध्याकाळी 6:16 पर्यंत पूजा कालावधी खूपच लहान असेल.

  • दिवाळी 2024 शुभ मुहूर्तः अमावस्या तिथी सुरूः 31 ऑक्टोबर 2024, दुपारी 3:52 वाजता

  • अमावस्या तिथी समाप्तः 1 नोव्हेंबर 2024, संध्याकाळी 6:16 वाजता

  • प्रदोष कालः संध्याकाळी 5:12 ते 7:43 (October 31)

  • लक्ष्मी पूजा मुहूर्तः संध्याकाळी 5:12 ते 6:16 (October 31)

  • वृषभा मुहूर्तः संध्याकाळी 6:00 ते संध्याकाळी 7:59 (October 31)

  • दिवाळीचे महत्वः अंधारावर प्रकाशाचा विजय

दिवाळी सणास सांस्कृतिक आणि धार्मिक महत्त्व

बऱ्याचदा दिव्यांचा सण म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या दिवाळीला भारतात सखोल सांस्कृतिक आणि धार्मिक महत्त्व आहे. हे अंधारावर प्रकाशाचा, वाईटावर चांगल्याचा आणि अज्ञानावर ज्ञानाचा विजय दर्शवते. हा सण पाच दिवस चालतो, ज्यात मुख्य उत्सव, दिवाळी, देवी लक्ष्मीच्या पूजेसाठी समर्पित आहे. कुटुंबाचा असा विश्वास आहे की या काळात तिचा सन्मान केल्याने येणाऱ्या वर्षासाठी संपत्ती, समृद्धी आणि आशीर्वाद मिळतात.

उत्सवाचा एक भाग म्हणून, घरे दिव्यांनी (तेलाच्या दिव्यांनी) प्रकाशित केली जातात आणि कुटुंबे भेटवस्तूंची देवाणघेवाण करतात आणि सणासुदीच्या सजावटीचे प्रदर्शन केले जाते, जे सर्व सद्गुणांचा विजय आणि समृद्ध भविष्याची आशा दर्शवतात. दिवाळी हा एकता आणि एकजुटीचा काळ आहे, कारण कुटुंबे परंपरेचा सन्मान करण्यासाठी आणि येणाऱ्या वर्षासाठी आशीर्वाद घेण्यासाठी एकत्र येतात.