World Television Day 2023: जागतिक दुरचित्रवाणी दिन, इतिहास, महत्त्व आणि संकल्पना घ्या जाणून

Television | Representational image (Photo Credits: pixabay)

History of Indian Television: जागतिक दूरचित्रवाणी दिन (World TV Day 2023) दरवर्षी 21 नोव्हेंबर रोजी साजरा केला जातो. जनमत तयार करण्यात, माहिती प्रदान करण्यात आणि संप्रेषण आणि सांस्कृतिक विविधतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी टेलीव्हीजन अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावतो. माहिती, ज्ञान, मनोरंजन आणि संवाद ही त्याची चतुसूत्री आहे. म्हणूनच जागतिक दूरचित्रवाणी दिनाची सुरुवात (History of World Television Day) संयुक्त राष्ट्रांनी (UN) 1996 मध्ये केली. त्याच वर्षी, संयुक्त राष्ट्रांनी पहिल्या जागतिक दूरदर्शन मंचाचे आयोजनही केले. या फोरममध्ये जगभरातील मीडिया व्यक्तिमत्त्वांनी टेलिव्हिजनच्या वाढत्या महत्त्वावर चर्चा केली. तेव्हापासून, संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेने दरवर्षी 21 नोव्हेंबर हा जागतिक दूरचित्रवाणी दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. माहितीच्या प्रसारामध्ये टेलिव्हिजनची भूमिका आणि जागतिक स्तरावर निर्णय घेण्याच्या प्रक्रियेवर प्रभाव टाकण्याची त्याची क्षमता अधोरेखीत करण्यासाठीही हा दिवस साजरा होतो.

जागतिक दूरचित्रवाणी दिन 2023 संकल्पना

जागतिक दूरचित्रवाणी दिनानिमित्त जगभरात अनेक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. या कार्यक्रमांमध्ये टेलिव्हिजन कार्यक्रमांचे स्क्रीनिंग, टेलिव्हिजन पत्रकारितेवरील चर्चा आणि दूरदर्शनच्या सामाजिक आणि सांस्कृतिक प्रभावावरील चर्चा यांचा समावेश आहे. ग्लोबल टीव्ही ग्रुपने 2023 ची थीम म्हणून "अॅक्सेसिबिलिटी" निवडली आहे. या थीमचा अर्थ असा आहे की टीव्ही प्रत्येकासाठी प्रवेशयोग्य आहे. (हेही वाचा, Television Rating Points: टीआरपी म्हणजे काय? दुरचित्रवाणी वाहिन्या खरोखर TRP गडबड करतात का? कोणाला कसा होतो फायदा?)

भारतीय टीव्हीचा इतिहास

भारताय टीव्हीचा इतिहास सन 1959 पासूनचा आहे. भारतातील पहिले दूरदर्शन केंद्र, "टेलिव्हिजन इंडिया" दिल्ली येथे (1959) स्थापन झाले. हे स्टेशन युनेस्कोच्या मदतीने स्थापन करण्यात आले. सुरुवातीला या केंद्रावरुन आठवड्यातून दोन दिवस एक तास प्रक्षेपण केले गेले. पुढे 1965 मध्ये टेलिव्हिजन इंडियाचे नामकरण "दूरदर्शन" करण्यात आले आणि दररोज प्रसारण सुरू केले. दूरदर्शन हे भारतातील पहिले सार्वजनिक दूरदर्शन चॅनेल होते आणि लवकरच ते भारतातील सर्वात लोकप्रिय दूरदर्शन चॅनेल बनले.

भारतातील खाजगी दूरचित्रवाणी इतिहास

1970 च्या दशकात भारतात खाजगी दूरचित्रवाणी वाहिन्या सुरू झाल्या. "इंडिया टीव्ही" हे पहिले खाजगी दूरचित्रवाहिनी 1989 मध्ये सुरू झाले. त्यानंतर इतर अनेक खाजगी दूरचित्रवाणी वाहिन्या सुरू झाल्या, ज्यामुळे भारतातील दूरदर्शन बाजारपेठ स्पर्धात्मक झाली. आज भारतात शेकडो दूरचित्रवाणी वाहिन्या आहेत. या वाहिन्या बातम्या, मनोरंजन, क्रीडा, शिक्षण आणि धार्मिक कार्यक्रमांसह विविध प्रकारचे कार्यक्रम प्रसारित करतात.

जागतिक दूरचित्रवाणी दिनाचा उद्देश

जागतिक दूरचित्रवाणी दिनाचा उद्देश बातम्या, शिक्षण आणि मनोरंजनाचा स्रोत म्हणून टेलिव्हिजनचे महत्त्व अधोरेखित करणे, जगाच्या समस्या आणि संस्कृतींबद्दल अधिक समजून घेणे हा आहे. हे प्रसारण आणि मीडिया लँडस्केपमधील बदल आणि टेलिव्हिजन समाजाच्या विविध पैलूंमध्ये करू शकणारे सकारात्मक योगदान यावर प्रतिबिंबित करण्यासाठी एक प्रसंग म्हणून काम करते. या दिवशी, जगभरातील प्रसारक, निर्माते आणि दर्शक आधुनिक जगात टेलिव्हिजनचे मूल्य वाढवणारे कार्यक्रम, चर्चा आणि क्रियाकलापांमध्ये भाग घेऊ शकतात. हा दिवस विकसित होत असलेल्या मीडिया लँडस्केपद्वारे सादर केलेली आव्हाने आणि संधी आणि सामाजिक आणि सांस्कृतिक विकासाला चालना देण्यासाठी टेलिव्हिजनची भूमिका यावर संवाद साधण्यास प्रोत्साहित करतो.