Aadhaar Card (Image: PTI/File)

भारतीय नागरिकांसाठी आधार कार्ड (Aadhaar Card) हे महत्त्वाचे ओळखपत्र आहे. Unique Identification Authority of India (UIDAI) कडून 12 अंकी आधारकार्ड नंबर नागरिकांना देण्यात येतो. आधार कार्ड मिळवण्यासाठी UIDAI कडून नागरिकांची व्हेरिफिकेशन प्रोसेस केली जाते. आधार कार्ड मिळवण्यासाठी वय किंवा लिंगाचे बंधन नाही. कोणत्याही वयाच्या आणि लिंगाच्या भारतीय रहिवाशाला आधारकार्ड मिळू शकते. आधार कार्ड घेऊ इच्छिणाऱ्या व्यक्तीला स्वतःची बायोमेट्रिक आणि डेमोग्राफीक माहिती UIDAI कडे सोपवणे गरजेचे आहे. आधारकार्ड बनवण्यासाठी नागरिकांना कोणत्याही प्रकराचे शुल्क भरावे लागत नाही. (Aadhaar Myth Buster: आधार कार्ड नंबरच्या मदतीने तुमचं बॅंक अकाऊंट हॅक होऊ शकतं? जाणून घ्या सत्य)

UIDAI स्टिटमच्या सिक्युरीटी आणि प्रायव्हेसीबद्दल भारतीयांच्या मनात अनेकदा प्रश्न उभे राहतात. भारतातील प्रत्येक नागरिकाची माहिती सुरक्षित ठेवणे हे सरकारचे महत्त्वाचे काम आहे. सर्व नागरिकांची बायोमेट्रिक आणि डेमोग्राफिक माहिती ही 12 अंकी नंबरद्वारे गुपित ठेवली जाते.

अशा प्रकारे UIDAI नागरिकांची बायोमेट्रिक माहिती सुरक्षित ठेवते:

मोजकीच माहिती गोळा करणे:

UIDAI कडून गोळा केलेली माहिती केवळ आधार कार्ड तयार करण्यासाठी आणि आधारधारकांची ओळख जपण्यासाठी असते. आधार कार्डसाठी नाव, जन्मतारीख, लिंग, पत्ता, पालक/गार्डियन यांचे नाव, मोबाईल नंबर आणि ईमेल अॅड्रेस अशी बेसिक माहिती गोळा केली जाते. तसंच UIDAI प्रत्येक नागरिकाकडून दोन्ही हाताचे फिंगरप्रिंट्स, रेटिना स्कॅन, फोटो अशी माहिती जमा करते.

नो ट्रॅकिंग इन्फोरमेशन कलेक्टेड:

UIDIA च्या पॉलिसीनुसार, नागरिकांची खाजगी माहिती उदा. धर्म, जात, उत्पन्न, आरोग्य यांसंबंधित बाबी विचारल्या जात नाहीत. UIDIA तर्फे मोजकी माहिती गोळा केली जात असल्याने एखाद्या व्यक्ती विषयी खाजगी माहिती कोणालाही जाणून घेणे अशक्य आहे. सुरुवातीला जन्मठिकाण विचारले जात नव्हते मात्र आता UIDAI कडून जन्मठिकाणाची विचारणी केली जाते.

आधारकार्ड नंबर द्वारे ही अट वगळता कोणालाही माहिती दिली जात नाही:

उच्च न्यायालय, राष्ट्रीय सुरक्षिततेसाठी सेक्रेटरी कडून आलेली ऑर्डर वगळता इतर कोणालाही आधार कार्ड नंबरद्वारे ठराविक व्यक्तीची कोणत्याही प्रकारची माहिती दिली जात नाही. राष्ट्रीय सुरक्षिततेच्या दृष्टीने गरज भासल्यास आधारकार्ड धारकाची माहिती दिली जाते. अमेरिका आणि युरोप प्रमाणेच हा प्रोटोकॉल भारतात पाळला जातो.

डेटा गोपनियता:

प्रत्येक भारतीय नागरिकाच्या जमा केलेल्या डेटाची सुरक्षितता जपणे UIDAI चे प्रथम उद्दिष्ट आहे. UIDAI ने दिलेल्या सॉफ्टवेअरमध्ये व्यक्तीचा डेटा इनक्रिप्ट करुन जतन केला जातो. त्यामुळे तो डेटा हॅक करणे शक्य नाही. कोणत्याही व्यक्तीचा डेटा लिक झाल्यास किंवा सुरक्षिततेबाबत संशय निर्माण झाल्यास CIDR च्या आधार अॅक्ट 2016 नुसार गुप्त डेटाची छेडछाड केल्याप्रकरणी कठोर शिक्षा होऊ शकते.

UIDAI ची माहिती इतर डेटाबेसला लिंक करणे:

UIDAI डेटाबेस कुठल्याही इतर डेटाबेसशी लिंक नाही. आधार सर्व्हिसेसमध्ये आधार कार्ड होल्टरने माहिती विचारल्यास त्याला त्याची माहिती पुरवणे हे एकमेव काम UIDAI डेटाबेस करतं. माहिती पुरवायच्या आधी ओटीपीद्वारे आधार कार्ड होल्टरची तपासणी केली जाते. संपूर्ण देशभरातून कुठूनही ऑनलाईन माध्यमातून तुमचा आधार नंबर टाकून तुमची माहिती मिळवू शकता.

आधार कार्डसाठी तुम्ही फक्त एकदाच एनरोल करु शकता. आधारकार्ड मध्ये काही बदल करायचे असल्यास UIDAI च्या अधिकृत वेबसाईटला भेट देऊन तुम्ही रिक्वेस्ट करु शकता.