ऑस्कर पुरस्कार (Photo Credit : Youtube)

अधिकृतपणे प्रतिनिधित्व करणारे चित्रपट दरवर्षी ऑस्कर पुरस्कारांमध्ये (Oscar Awards) आंतरराष्ट्रीय फीचर फिल्म अवॉर्ड (International Feature Film Award) श्रेणीमध्ये भाग घेण्यासाठी जगभरातून पाठवले जातात. या श्रेणीला पूर्वी 'बेस्ट फॉरेन लँग्वेज फिल्म अवॉर्ड' (Best Foreign Language Film Award) असे म्हटले जात होते. दरवर्षी या पुरस्कारांसाठी भारतातून एक चित्रपट पाठवला जातो, ज्याला भारतातून पाठवलेली अधिकृत प्रवेशिका म्हणतात. एका वर्षात सर्व भारतीय भाषांमधील चित्रपटांमधून एका चित्रपटाच्या निवडीचा निर्णय घेतला जातो आणि या निर्णयाचा भारत सरकारशी काहीही संबंध नसतो. पुढील वर्षी 12 मार्चला होणाऱ्या ऑस्करसाठी भारतीय चित्रपटांपैकी एका चित्रपटाची निवड प्रक्रिया सुरू झाली आहे. आणि या कामावर देखरेख ठेवणाऱ्या संस्थेचे नाव आहे फिल्म फेडरेशन ऑफ इंडिया. आम्ही तुम्हाला ही संपूर्ण प्रक्रिया सांगू आणि ती कधी जाहीर केली जाईल, या वर्षी पाठवल्या जाणार्‍या भारतीय चित्रपटाचे नाव..

भारतीय फिल्म फेडरेशन ही देशभरात कार्यरत असलेल्या फिल्म युनियनची मदर बॉडी मानली जाते. हा महासंघ दरवर्षी ऑस्करसाठी चित्रपट पाठवण्यासाठी ज्युरी निवडतो. अलीकडच्या काळात अनेक चित्रपटांसाठी मीडिया लॉबिंग सुरू असताना, विविध भाषांमधील चित्रपट भारतीय फिल्म फेडरेशनकडे जमा करण्याची वेळ आली. आपला चित्रपट ऑस्करसाठी पाठवावा, असे ज्या निर्मात्यांना वाटले, त्यांनीही आपले चित्रपट सादर केले आहेत. आता फिल्म फेडरेशन ऑफ इंडियाची ज्युरी 16 सप्टेंबरपासून या चित्रपटांकडे पाहण्यास सुरुवात करेल.

स्क्रीनिंग 15 दिवस चालेल

सप्टेंबरच्या अखेरीस चित्रपट पाहिल्यानंतर, भारतीय फिल्म फेडरेशनचे ज्युरी ऑक्टोबरच्या पहिल्या आठवड्यात भारताकडून ऑस्करसाठी अधिकृत प्रवेशाची घोषणा करतील. ज्या चित्रपटाची घोषणा केली जाईल तो फक्त भारतातून पाठवलेला अधिकृत चित्रपट असेल. याला ऑस्कर नामांकन मिळालेला चित्रपट म्हणता येणार नाही. ऑस्कर अकादमीपर्यंत पोहोचलेल्या जगातील सर्व देशांतून अशा डझनभर प्रवेशिकांसोबत या चित्रपटाला स्पर्धा करावी लागणार असून या चित्रपटात यश मिळाल्यावरच शेवटच्या पाच चित्रपटांमध्ये स्थान मिळवता येणार आहे. जगभरातील चित्रपटांमधून निवडलेले शेवटचे पाच चित्रपट ऑस्करच्या आंतरराष्ट्रीय फीचर फिल्म पुरस्कारासाठी नामांकित मानले जातात.

ज्युरी कशी तयार केली जाते?

ऑस्करच्या आंतरराष्ट्रीय फीचर फिल्म अवॉर्ड श्रेणीसाठी भारतातून चित्रपट पाठवणारी संस्था फिल्म फेडरेशन ऑफ इंडिया, यासाठी ज्युरी निवडते. जूरीमध्ये युनियनच्या कोणत्याही स्थायी समितीच्या सदस्यांचा समावेश नाही. फेडरेशन ऑफ वेस्टर्न इंडिया सिने एम्प्लॉईजचे अध्यक्ष बीएन तिवारी म्हणतात, “ज्युरीमध्ये बहुतेक राष्ट्रीय पुरस्कार जिंकलेल्या लोकांचा समावेश असतो. या संघाचे प्रतिनिधित्व निर्माते, दिग्दर्शक, लेखक, कलाकार, कॅमेरामन, संगीतकार, गीतकार, संपादक, मेकअप मेन, हेअर स्टायलिस्ट, ध्वनी, व्हिज्युअल इफेक्ट्स म्हणजेच चित्रपट निर्मितीच्या प्रत्येक शैलीतील लोक करतात. एकदा ज्युरीमध्ये सामील झालेली व्यक्ती पुन्हा त्यात सामील होऊ शकत नाही. (हे देखील वाचा: Ram Gopal Varma ने सांगितले Box office वर चित्रपटांच्या अपयशाचे कारण, म्हणाले...)

आतापर्यंत फक्त तीन चित्रपटांना मिळाले आहे नामांकन 

'मदर इंडिया' हा चित्रपट 1957 साली भारताकडून ऑस्कर पुरस्कारासाठी पाठवण्यात आला होता, जो सर्वोत्कृष्ट परदेशी भाषेतील चित्रपट श्रेणीत नामांकन करण्यातही यशस्वी ठरला होता. यानंतर भारतातील फक्त दोनच चित्रपट अंतिम टप्प्यात पोहोचले आहेत, ज्यात 1988 मध्ये पाठवलेला 'सलाम बॉम्बे' आणि 2001 मध्ये पाठवलेला 'लगान' यांचा समावेश आहे.