File image of Reserve Bank of India (RBI) | (Photo Credits: PTI)

आता पगार, पेन्शन किंवा ईएमआयबाबत (EMI) सामान्य लोकांची मोठी समस्या दूर होणार आहे. यापूर्वी असे दिसून आले होते की पगाराच्या किंवा पेन्शनच्या (Pension) दिवशी बँकेची सुट्टी असू नये. जर शनिवार व रविवारचा एक दिवस सुट्टीला आला तर पगार मिळण्यास 3 दिवस उशीर करावा लागला. आता हे होणार नाही कारण कामकाजाच्या दिवसाव्यतिरिक्त पगार, पेन्शन आणि ईएमआयचे कामही करता येईल. रिझर्व्ह बँक आरबीआयने (Reserve Bank) यासाठी राष्ट्रीय स्वयंचलित क्लीयरिंग हाऊसचे (National Automatic Clearing House) नियम बदलले आहेत. आता आपल्याला कामाच्या दिवसाची प्रतीक्षा करण्याची गरज नाही. ज्या दिवशी पगार आपल्या खात्यात येईल. आता ही सुविधा आठवड्यातून सात दिवस उपलब्ध होईल. सध्या बँका (Banks) उघड्या असताना ही सेवा सोमवार ते शुक्रवार पर्यंत उपलब्ध आहे.

जून महिन्यात रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर शक्तीकांत दास (Shaktikant Das) यांनी पतधोरण आढावा घेताना या प्रणालीसाठी नवीन नियम जाहीर केले. त्यांनी सांगितले होते की रियल टाईम ग्रॉस सेटलमेंट (Real time gross settlement) अंतर्गत ग्राहकांना चौवीस तास आणि सात दिवस सेवा उपलब्ध करून देण्यासाठी आठवड्यातील सर्व दिवस एनएसीएच सुरू ठेवले जाईल. सध्या ही यंत्रणा फक्त बँकांच्या कामकाजाच्या दिवसांवर म्हणजेच सोमवार ते शनिवारपर्यंत कार्य करते. नवीन नियम 1 ऑगस्ट 2021 पासून सुरू होईल.

एनएसीएच (NACH) ही एक बल्क पेमेंट सिस्टम (Bulk payment system) आहे ज्यात अनेक लोकांना एकाच वेळी पगार किंवा पेन्शन दिली जाते. ही प्रणाली नॅशनल पेमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (National Payment Corporation of India) चालवते. सरकारी संस्था एनपीसीआय अनेक प्रकारच्या पत हस्तांतरण देखील करते. लाभांश, व्याज, पगार आणि पेन्शनची कामे. या व्यतिरिक्त, वीज बिल, गॅस बिल, टेलिफोन बिल, पाणी बिल, कर्ज ईएमआय, म्युच्युअल फंडामध्ये गुंतवणूक, विमा प्रीमियम विमा भरणे यासारख्या कामेही नाच अंतर्गत येतात. आत्तापर्यंत ही सर्व कामे फक्त बँकांच्या कामकाजाच्या दिवशी करण्यात आली आहेत. परंतु आता आपल्याला सोमवार ते शुक्रवारपर्यंत थांबावे लागणार नाही. आता ही सर्व कामे आठवड्याच्या शेवटी किंवा शनिवार-रविवारीही करता येतील. यामुळे लोकांना अनेक सुविधा मिळतील.

 हे एका उदाहरणाद्वारे समजू शकते. समजा आपण जीवन विमा योजना खरेदी केली आहे. विमा सुरू होण्यापूर्वी आपण ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर प्रीमियम पेमेंटची मुदत निश्चित करू शकता. यामध्ये पुढील प्रीमियम कधी भरायचा आणि तिची तारीख काय असेल याविषयी आपल्याला काही लक्षात ठेवण्याची आवश्यकता नाही. एनएसीएच स्वतःच याचा मागोवा ठेवते आणि त्याबद्दल आपल्याला माहिती देते. आपण इच्छित असल्यास, आपण यासाठी ऑटो डेबिट देखील सेट करू शकता. यामुळे उशीरा शुल्क भरण्यापासून वाचवते. यासाठी ई-आदेशाची सुविधा सुरू केली आहे. यासह, त्याचा प्रक्रिया वेळ 21 दिवसांवरून केवळ 2 दिवस करण्यात आला आहे. नेट बँकिंग व्यवहाराद्वारे आपण ई-मँडेट सेट करू शकता. ई-आदेशासाठी अर्ज करण्यासाठी आपल्याकडे फक्त एक बँक खाते आधार क्रमांकासह जोडलेले असणे आवश्यक आहे.