XXX | (Photo Credits: Archived, edited, symbolic images)

Human Brain Mapping: निरोगी प्रौढ पुरुषांसाठी पोर्नोग्राफी (Pornography आणि सेक्स हे गेमिंग (Gaming) किंवा जुगारापेक्षा (Gambling) जास्त व्यसनी बनवणारे पण, काही प्रमाणात फायद्याचे असू शकतात. 'ह्यूमन ब्रेन मॅपिंग'मध्ये अलिकडेच एक संशोधन प्रकाशित झाले. ज्यामध्ये हा धक्कादायक खुलासा करण्यात आला आहे. हा अभ्यास तीन सामान्य इंटरनेट-आधारित व्यसनांवर लक्ष केंद्रित करून, मानवी मेंदू इंटरनेट-संबंधित उत्तेजनांसाठी कसा तयार होतो यावर अधिक प्रकाश टाकते. ही व्यसने म्हणजे, पोर्नोग्राफी, जुगार आणि व्हिडिओ गेमिंग. अभ्यासामध्ये 19 ते 38 वयोगटातील 31 उजव्या हाताच्या पुरुष सहभागींचा समावेश होता. त्यांना अश्लील प्रतिमा, व्हिडिओ गेमचे स्क्रीनशॉट आणि पैशाची चित्रे यांपैकी निवडण्यास सांगितले होते. योग्य निवड करण्यासाठी प्रत्येक निवडीला एक छोटेसे रोख बक्षीस ठेवले होते.

कसा केला अभ्यास?

प्रयोगात एमआरआय स्कॅनरमध्ये शास्त्रीय कंडिशनिंग दृष्टीकोन वापरला गेला. भौमितिक आकृत्या (तटस्थ उत्तेजक) एक संबंध निर्माण करण्यासाठी पुरस्कृत प्रतिमा (पोर्न, गेमिंग किंवा पैसे) सोबत जोडल्या गेल्या. हे 68 चाचण्यांपेक्षा जास्त पुनरावृत्ती होते, काहीवेळा बक्षीस नंतर तटस्थ उत्तेजनासह. मेंदू तटस्थ उत्तेजनांना पुरस्कारांशी जोडण्यास कसे शिकतो हे पाहणे हे या चाचणीचे ध्येय होते.

प्रतिसाद मोजण्यासाठी, संशोधकांनी तीन पद्धती वापरल्या:

व्यक्तिनिष्ठ रेटिंग्स: सहभागींनी कंडिशनिंग प्रक्रियेपूर्वी आणि नंतर प्रत्येक उत्तेजनाची आनंददायीता आणि उत्तेजना रेट केली, त्यांच्या व्यक्तिनिष्ठ अनुभवाची अंतर्दृष्टी प्रदान केली.

स्किन कंडक्टन्स रिस्पॉन्सेस (SCR): स्वायत्त मज्जासंस्थेच्या प्रतिसादांचे वस्तुनिष्ठ माप देऊन, घाम ग्रंथींच्या कृतीतील बदलांचा मागोवा घेऊन हे शारीरिक उत्तेजना मोजते.

फंक्शनल एमआरआय (एफएमआरआय) स्कॅन: याने मेंदूच्या कृतींची, घडामोडींची नोंद केली आणि रिवॉर्ड प्रोसेसिंगचे न्यूरल सहसंबंध मॅप केले, विविध मेंदूच्या प्रदेशांनी उत्तेजनांना कसा प्रतिसाद दिला हे दर्शविले.

अभ्यासातील निष्कर्ष

डेटावरून असे दिसून आले आहे की पॉर्नोग्राफिक प्रतिमांशी संबंधित आकारांना गेमिंग किंवा पैशांशी जोडलेल्या आकारांपेक्षा अधिक आनंददायी आणि उत्तेजन देणारे म्हणून रेट केले गेले. एफएमआरआय स्कॅनने या पुरस्कारांच्या प्रक्रियेत सामील असलेल्या मेंदूच्या क्षेत्रांवर प्रकाश टाकला, सहभागींच्या प्रतिसादामागील तंत्रिका तंत्राची सखोल माहिती प्रदान केली. मेंदू इंटरनेट-संबंधित पुरस्कारांवर प्रक्रिया कशी करतो हे समजून घेण्यासाठी या अभ्यासाचे उद्दिष्ट निश्चित करण्यात आले आहे. मागील संशोधनाने बक्षीस प्रक्रियेत गुंतलेली विशिष्ट मेंदूची क्षेत्रे ओळखली असताना, या अभ्यासाने ही क्षेत्रे इंटरनेट-आधारित पुरस्कारांना, विशेषतः पोर्नोग्राफीला कसा प्रतिसाद देतात यावर प्रकाश टाकला. निष्कर्ष असे सूचित करतात की पोर्नोग्राफीचा मेंदूच्या बक्षीस प्रणालीवर गेमिंग किंवा जुगाराच्या तुलनेत मजबूत प्रभाव पडतो, अगदी निरोगी व्यक्तींमध्येही.