Iran Israel Tension

इराण आणि इस्रायलमधील वाढत्या सैन्य तणावामुळे (Iran Israel Tension), इराणमधील सुमारे 10,000 भारतीय नागरिक, विशेषतः विद्यार्थी, अडकले आहेत. इस्रायलने 13 जून 2025 रोजी इराणच्या अण्वस्त्र आणि लष्करी ठिकाणांवर हवाई हल्ले सुरू केल्यानंतर इराणने आपले हवाई क्षेत्र बंद केले, ज्यामुळे भारतीय दूतावासाने स्थलमार्गाने नागरिकांना बाहेर काढण्याची योजना आखण्यास सुरुवात केली आहे. भारत सरकार, परराष्ट्र मंत्रालय आणि तेहरानमधील भारतीय दूतावास यांच्या समन्वयाने अझरबैजान, तुर्कमेनिस्तान आणि आर्मेनियाच्या सीमांद्वारे भारतीयांना सुरक्षितपणे बाहेर काढण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत.

या संकटात, विशेषतः जम्मू आणि काश्मीरमधील 1,500 हून अधिक विद्यार्थ्यांच्या सुरक्षेला प्राधान्य दिले जात आहे. इराण आणि इस्रायलमधील तणाव 13 जून 2025 रोजी इस्रायलने ‘ऑपरेशन रायझिंग लायन’ अंतर्गत इराणच्या नतांझ येथील अण्वस्त्र संवर्धन केंद्र, रडार स्टेशन आणि क्षेपणास्त्र संरक्षण यंत्रणांवर हवाई हल्ले केल्यानंतर वाढला. इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू यांनी हे हल्ले इराणच्या अण्वस्त्र कार्यक्रमाला आळा घालण्यासाठी आवश्यक असल्याचे सांगितले.

प्रत्युत्तरात, इराणने इस्रायलवर शेकडो ड्रोन आणि क्षेपणास्त्र हल्ले केले, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील संघर्ष तीव्र झाला. इराणच्या सर्वोच्च नेत्याने इस्रायलला ‘कठोर शिक्षा’ देण्याची धमकी दिली, तर स्थानिक माध्यमांनी 15 जून 2025 पर्यंत 130 हून अधिक इराणी नागरिकांचा मृत्यू आणि 900 जखमी झाल्याची नोंद केली. या संघर्षामुळे तेहरान, इस्फहान आणि उर्मिया यासारख्या शहरांमध्ये अस्थिरता निर्माण झाली, जिथे भारतीय विद्यार्थी आणि इतर नागरिक अडकले आहेत.

इराणमधील सुमारे 10,000 भारतीय नागरिक, यापैकी 1,500 हून अधिक विद्यार्थी, विशेषतः जम्मू आणि काश्मीरमधील वैद्यकीय शिक्षण घेणारे, अडकले आहेत. तेहरानमधील शाहिद बेहेश्ती विद्यापीठात 350 हून अधिक भारतीय विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. या विद्यार्थ्यांनी सांगितले की, रात्रीच्या स्फोटांमुळे ते बेसमेंटमध्ये आश्रय घेत आहेत आणि गेल्या तीन रात्री झोपलेले नाहीत. इंटरनेट सेवा खंडित झाल्याने संवाद साधणे कठीण झाले आहे, आणि स्थानिक हॉटेल्सनी खोल्यांचे दर वाढवल्याने पर्यटक आणि व्यावसायिकांना अडचणी येत आहेत. (हेही वाचा: Advisory for Indians: इराणमध्ये राहणाऱ्या भारतीयांसाठी हेल्पलाइन क्रमांक जारी; आपत्कालीन परिस्थितीत दूतावासाशी संपर्क साधण्याचे आवाहन)

इराणच्या हवाई क्षेत्र बंद असल्याने भारताने स्थलमार्गाने बाहेर काढण्याचा पर्याय निवडला आहे. 16 जून 2025 रोजी इराणने भारताच्या विनंतीला प्रतिसाद देत अझरबैजान, तुर्कमेनिस्तान आणि आर्मेनियाच्या सीमांद्वारे भारतीय नागरिकांना बाहेर काढण्याची परवानगी दिली. भारताने प्रवाशांचे नाव, पासपोर्ट क्रमांक, वाहन तपशील आणि सीमा क्रॉसिंगची वेळ याची माहिती इराणच्या सामान्य प्रोटोकॉल विभागाला देण्यास सांगितले आहे. पहिल्या टप्प्यात, विद्यार्थ्यांना क्वॉमसारख्या सुरक्षित ठिकाणी हलवण्यात आले आहे, आणि आर्मेनियाद्वारे बाहेर काढण्याची तयारी सुरू आहे. परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते रणधीर जयस्वाल यांनी सांगितले की, दूतावास सतत परिस्थितीवर लक्ष ठेवून आहे आणि विद्यार्थ्यांना सुरक्षित ठिकाणी हलवण्यात येत आहे.