Bullet Train (प्रातिनिधिक प्रतिमा)

भारताच्या रेल्वे क्षेत्रात क्रांती घडवणारा मुंबई-अहमदाबाद हाय-स्पीड रेल (MAHSR) प्रकल्प वेगाने पुढे सरकत आहे. साधारण 508 किलोमीटर लांबीच्या या मार्गावर 2028 मध्ये गुजरातमधील साबरमती ते वापी या टप्प्यावर बुलेट ट्रेनची पहिली चाचणी धाव होणार आहे, तर 2030 पर्यंत संपूर्ण मुंबई ते अहमदाबाद मार्गावर प्रवासी सेवा सुरू होईल. नॅशनल हाय-स्पीड रेल कॉर्पोरेशन लिमिटेड (NHSRCL) या प्रकल्पाची अंमलबजावणी करत असून, आतापर्यंत 300 किलोमीटर उन्नत मार्ग (व्हायाडक्ट) आणि सूरतजवळील 70 मीटर लांबीचा स्टील पूल यासारखे महत्त्वाचे टप्पे पूर्ण झाले आहेत. जपानच्या शिंकान्सेन तंत्रज्ञानावर आधारित हा प्रकल्प विशेषतः मुंबई, ठाणे आणि पालघरमधील रहिवाशांसाठी, प्रवास सुलभता, रोजगार निर्मिती आणि आर्थिक प्रगतीच्या नव्या संधी घेऊन येत आहे.

मुंबई-अहमदाबाद बुलेट ट्रेन मार्ग 508 किलोमीटर लांबीचा आहे, ज्यामध्ये 352 किलोमीटर गुजरात आणि दादरा-नगर हवेलीमध्ये, तर 156 किलोमीटर महाराष्ट्रात येतो. हा मार्ग 12 स्थानकांना जोडेल: मुंबई (बांद्रा-कुर्ला संकुल), ठाणे, विरार, बोईसर, वापी, बिलिमोरा, सूरत, भरूच, वडोदरा, आनंद, अहमदाबाद आणि साबरमती. 2028 मध्ये गुजरातमधील साबरमती ते वापी या 348 किलोमीटर टप्प्यावर प्रथम सेवा सुरू होईल, तर 2030 पर्यंत संपूर्ण मार्ग कार्यान्वित होईल. सध्या गुजरातमध्ये 50% हून अधिक काम पूर्ण झाले आहे, तर महाराष्ट्रात 23% प्रगती झाली आहे.

प्रकल्पाची सुरुवात 2017 मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि जपानचे तत्कालीन पंतप्रधान शिंजो आबे यांनी केली. कोविड-19 मुळे आणि महाराष्ट्रातील भूसंपादनाच्या अडचणींमुळे प्रकल्पाला काही काळ विलंब झाला. आता सर्व भूसंपादन पूर्ण झाले असून, 2026 मध्ये सूरत ते बिलिमोरा दरम्यान 50 किलोमीटरच्या टप्प्यावर चाचणी धाव होण्याची योजना आहे. रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी मे 2025 मध्ये सांगितले की, 300 किलोमीटर व्हायाडक्ट आणि बांद्रा-कुर्ला संकुल (BKC) स्थानकाचे 76% उत्खनन पूर्ण झाले आहे.

हा प्रकल्प जपानच्या शिंकान्सेन E5 मालिकेच्या तंत्रज्ञानावर आधारित आहे, ज्याचा कमाल वेग ताशी 350 किलोमीटर आहे, परंतु या मार्गावर ट्रेन ताशी 320 किलोमीटर वेगाने धावेल. यामुळे मुंबई ते अहमदाबाद प्रवासाचा वेळ सध्याच्या सात तासांवरून तीन तासांवर येईल. यामध्ये दोन प्रकारच्या सेवा असतील: रॅपिड ट्रेन (2 तास 7 मिनिटे, फक्त सूरत आणि वडोदराला थांबे) आणि सर्व स्थानकांवर थांबणारी ट्रेन (2 तास 58 मिनिटे). प्रत्येक ट्रेनमध्ये 10 ते 16 डबे असतील, ज्यामुळे 1,300 ते 1,600 प्रवासी प्रवास करू शकतील. (हेही वाचा: India-Pakistan Conflict: भारताची पाकिस्तानवर आणखी एक कारवाई; 23 जूनपर्यंत बंद केले हवाई क्षेत्र)

मार्गाचा 465 किलोमीटर भाग उन्नत व्हायाडक्टवर आहे, तर 21 किलोमीटर भुयारी आहे, यात ठाणे खाडीखाली 7 किलोमीटरचा समुद्राखालील बोगदा समाविष्ट आहे. फुल स्पॅन लाँचिंग मेथड (FSLM) वापरून व्हायाडक्ट बांधकाम दहापट वेगाने होत आहे. सूरत येथील 70 मीटर स्टील पूल आणि गुजरातमधील 12 नदी पुलांचे बांधकाम पूर्ण झाले आहे. सुरक्षेसाठी भूकंप शोधक आणि स्वयंचलित ब्रेकिंग सिस्टीम (UrEDAS) बसवली जाईल. बुलेट ट्रेनमुळे मुंबईतील व्यावसायिक केंद्रे आणि गुजरातमधील औद्योगिक हब यांच्यातील कनेक्टिव्हिटी वाढेल, ज्यामुळे व्यापार आणि पर्यटनाला चालना मिळेल.