Kumbh Mela (Photo Credits-Twitter)

Kumbh Mela 2025: सनातन धर्मात गंगा, यमुना, सरस्वतीसह अनेक नद्यांना मातेचा दर्जा देण्यात आला आहे. म्हणूनच सनातन धर्माचा सर्वात मोठा मेळावा कुंभमेळा म्हणून साजरा केला जातो. महाकुंभ मेळा (महाकुंभ मेळा 2025) 12 वर्षांतून एकदा आयोजित केला जातो. यावेळी 2025 मध्ये प्रयागराजमध्ये महाकुंभ मेळा आयोजित केला जात आहे. महाकुंभमेळ्यादरम्यान देश-विदेशातून कोट्यावधी लोक तीन पवित्र नद्यांच्या संगमावर स्नान करण्यासाठी येतात. यावेळी, प्रयागराजमधील संगमाच्या पवित्र किनाऱ्यावर सनातन धर्म, भारतीय संस्कृती आणि अध्यात्म यांचे अद्भुत मिश्रण अनुभवायला मिळेल. यापूर्वी 2013 मध्ये प्रयागराजमध्ये महाकुंभमेळ्याचे आयोजन करण्यात आले होते. महाकुंभमेळ्याची तयारी काही महिने आधीच मोठ्या प्रमाणावर सुरू होते. यावेळी महाकुंभमेळा कधी सुरू होत आहे आणि त्याच्या शाही स्नानाच्या तारखा काय आहेत हे जाणून घेऊया.

पौष पौर्णिमेपासून 13 जानेवारीपासून सुरू होणारा कुंभमेळा 26 फेब्रुवारीपर्यंत म्हणजेच महाशिवरात्रीपर्यंत चालणार आहे. यावेळी महाकुंभमेळ्यात दहा कोटींहून अधिक भाविक सहभागी होणार असल्याचे सांगण्यात येत आहे. महाकुंभमेळा प्रयागराजमध्ये तर अर्ध कुंभमेळा हरिद्वार, उज्जैन आणि नाशिकमध्ये आयोजित केला जातो. असे मानले जाते की महाकुंभमेळ्यात स्नान केल्याने व्यक्तीची सर्व सांसारिक पापे आणि क्लेश धुऊन जातात आणि व्यक्ती जन्म-मृत्यूच्या फेऱ्यातून मुक्त होते.

शास्त्रात असे म्हटले आहे की, जेव्हा समुद्रमंथन झाले तेव्हा अमृताचे काही थेंब पृथ्वीवर प्रयागराज, उज्जैन, नाशिक आणि हरिद्वार या पवित्र स्थळांवर पडले आणि तेव्हापासून या चार ठिकाणी कुंभमेळ्याचे आयोजन केले जाते. दर बारा वर्षांनी, जेव्हा बृहस्पति म्हणजेच गुरु वृषभ राशीत आणि जेव्हा सूर्य मकर राशीत असतो तेव्हा कुंभमेळा सुरू होतो. पुढील वर्षी 13 जानेवारीला सूर्य मकर राशीत प्रवेश करणार आहे. तर गुरु ग्रह आधीच वृषभ राशीत आहे. अशा परिस्थितीत महाकुंभमेळ्याची शक्यता निर्माण झाली असून त्यामुळे 14 जानेवारीपासून महाकुंभमेळा सुरू होत आहे. ज्योतिष शास्त्रानुसार गुरू ग्रह 12 वर्षात 12 राशींभोवती फिरतो. जेव्हा गुरु ग्रह एका विशिष्ट राशीत असतो त्याच वेळी कुंभमेळ्याचे आयोजन केले जाते.

कुंभ आणि अर्ध कुंभमेळ्याची शक्यता ग्रहांच्या विशेष संयोगामुळेच निर्माण होते. महाकुंभाप्रमाणे, जेव्हा सूर्य आणि गुरू दोन्ही सिंह राशीत प्रवेश करतात, तेव्हा महाराष्ट्रातील नाशिकमध्ये अर्ध कुंभ मेळा आयोजित केला जातो. याशिवाय जेव्हा सूर्य मेष राशीत आणि गुरु कुंभ राशीत जातो तेव्हा हरिद्वारमध्ये कुंभमेळ्याचे आयोजन केले जाते. बृहस्पति सिंह राशीत आणि सूर्य मेष राशीत असताना उज्जैनमध्ये कुंभमेळ्याचे आयोजन केले जाते.

प्रयागराजच्या काठावर प्रत्येक वेळी पूर्ण कुंभ आयोजित केला जातो आणि याला सनातन धर्माचा सर्वात मोठा मेळावा म्हटले जाते, कारण शाही आखाड्याचे साधू येथे स्नान करण्यासाठी येतात. मेळ्याचे मुख्य केंद्र असलेल्या आखाड्यात नागा साधू देखील येतात. आखाड्यांनी ठरविलेल्या शाही स्नानाच्या तारखेत स्नान करणे अत्यंत पुण्यकारक मानले जाते.

शाही स्नानाच्या तारखा-

13 जानेवारी 2024- पौष पौर्णिमा

14 जानेवारी 2025 - मकर संक्रांती

29 जानेवारी 2025 - मौनी अमावस्या

3 फेब्रुवारी 2025 - वसंत पंचमी

12 फेब्रुवारी – माघ पौर्णिमा

26 फेब्रुवारी - महाशिवरात्री उत्सव