Scam | Representative Image (Photo Credit- Pixabay)

राजस्थानच्या कोटा (Kota) येथील आयसीआयसीआय बँकेच्या (ICICI Bank) शाखेत एक धक्कादायक आर्थिक घोटाळा उघडकीस आला आहे. बँकेची रिलेशनशिप मॅनेजर साक्षी गुप्ता हिने 2020 ते 2023 या कालावधीत 41 ग्राहकांच्या 110 मुदत ठेव (FD) खात्यांमधून 4.58 कोटी रुपये बेकायदेशीरपणे काढले आणि ते शेअर बाजारात गुंतवले. या गुंतवणुकीत तिला प्रचंड तोटा झाला, आणि ती ही रक्कम ग्राहकांच्या खात्यांमध्ये परत जमा करू शकली नाही. हा घोटाळा दोन वर्षांहून अधिक काळ उघडकीस न आल्याने बँकेच्या अंतर्गत सुरक्षा यंत्रणेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित झाले आहे.

या प्रकरणी साक्षी गुप्ताला 31 मे 2025 रोजी तिच्या बहिणीच्या लग्नादरम्यान अटक करण्यात आली असून, तिला न्यायालयीन कोठडीत पाठवण्यात आले आहे. आयसीआयसीआय बँकेने अद्याप अधिकृत निवेदन जारी केलेले नाही, परंतु प्रभावित ग्राहकांना नुकसानभरपाई देण्याची तयारी दर्शवली आहे.

साक्षी गुप्ताने बँकेच्या ‘यूजर एफडी’ सुविधेचा गैरवापर करत ग्राहकांच्या मुदत ठेवींमधून पैसे काढले. तिने ग्राहकांच्या नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक बदलून आपल्या कुटुंबातील सदस्यांचे क्रमांक जोडले, ज्यामुळे व्यवहारांचे ओटीपी आणि सूचना तिला मिळत होत्या. यामुळे ग्राहकांना त्यांच्या खात्यांमधील अनधिकृत व्यवहारांची माहितीच मिळाली नाही. तिने या पैशांचा वापर शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यासाठी केला, आणि काही प्रकरणांमध्ये तिने आपल्या कुटुंबातील सदस्यांच्या खात्यांमधील पैसेही शेअर बाजारात गुंतवले.

तसेच, तिने 31 ग्राहकांच्या मुदत ठेवी अकाली बंद करून 1.34 कोटी रुपये अनधिकृत खात्यांमध्ये हस्तांतरित केले आणि 3.40 लाख रुपयांचे वैयक्तिक कर्जही बेकायदेशीरपणे घेतले. हा घोटाळा फेब्रुवारी 2025 मध्ये उघडकीस आला, जेव्हा एका ग्राहकाने आपल्या 1.50 लाख रुपयांच्या मुदत ठेवीची माहिती घेण्यासाठी बँकेत संपर्क साधला. त्याचवेळी, एका ज्येष्ठ महिला ग्राहकाच्या खात्यातून 3.22 कोटी रुपये काढल्याचे समोर आले. यानंतर बँकेने अंतर्गत तपास सुरू केला, आणि साक्षी गुप्तावर संशय बळावला. बँकेचे शाखा व्यवस्थापक तरुण दाधीच यांनी 18 फेब्रुवारी 2025 रोजी उद्योग नगर पोलीस स्टेशनमध्ये तक्रार दाखल केली, ज्यामुळे साक्षी गुप्ताच्या अटकेचा मार्ग मोकळा झाला.

आयसीआयसीआय बँकेने या प्रकरणात तातडीने कारवाई करत साक्षी गुप्ताला अटक केली आहे, आणि बँकेच्या अंतर्गत सूत्रांनुसार, प्रभावित ग्राहकांना त्यांच्या नुकसानाची भरपाई देण्याची योजना आहे. मात्र, बँकेने याबाबत अद्याप सार्वजनिक निवेदन जारी केलेले नाही. या घोटाळ्यामुळे ग्राहकांमध्ये घबराट पसरली आहे. एका ग्राहकाने, महावीर प्रसाद यांनी, साक्षी गुप्ताने 4 कोटी रुपये लुटल्याची बातमी ऐकून आपली ठेव सुरक्षित आहे की नाही हे तपासण्यासाठी बँकेत भेट दिली. त्यांनी सांगितले, “पैसे घरी ठेवता येत नाहीत, आणि आता बँकेतही सुरक्षित नाहीत. मग आम्ही आमचे पैसे कुठे ठेवायचे?” या घटनेमुळे बँकांवरील विश्वासाला तडा गेला आहे.

उद्योग नगर पोलिसांनी साक्षी गुप्ताविरुद्ध भारतीय दंड संहितेच्या कलम 420 (फसवणूक), 406 (विश्वासघात), आणि 467 (कागदपत्रांमध्ये फेरफार) अंतर्गत गुन्हा दाखल केला आहे. तपास अधिकारी इब्राहिम खान यांनी सांगितले की, साक्षीने हा घोटाळा अत्यंत नियोजनबद्ध पद्धतीने आणि एकटीने केला. तिने बँकेच्या अंतर्गत यंत्रणेतील त्रुटींचा फायदा घेतला, आणि जवळपास दोन वर्षे हा घोटाळा उघडकीस आला नाही. तिच्या कुटुंबातील सदस्यांचे कॉल रेकॉर्ड तपासले जात आहेत, आणि इतर कोणी यात सामील आहे का याचा तपास सुरू आहे. साक्षीने आपल्या पती शरद गुप्ता, जो पूर्वी आयसीआयसीआय बँकेत काम करत होता आणि आता दुसऱ्या बँकेत आहे, याच्याशी प्रेमविवाह केला होता. (हेही वाचा: Karnataka Canara Bank Heist: कर्नाटकातील विजयपुरा जिल्ह्यातील कॅनरा बँकेवर दरोडा; 59 किलो सोने आणि रोख रक्कम लुटली, काळ्या जादूचा वापर)

या प्रकरणाने बँकिंग यंत्रणेच्या अंतर्गत सुरक्षा आणि ऑडिट प्रक्रियेवर गंभीर प्रश्न उपस्थित केले आहेत. साक्षी गुप्ताने दोन वर्षांहून अधिक काळ ग्राहकांचे पैसे काढले, आणि बँकेच्या ऑडिट यंत्रणेला याची जाणीव झाली नाही. यामुळे बँकेच्या अंतर्गत नियंत्रण यंत्रणेची कमतरता समोर आली आहे. तज्ज्ञांच्या मते, बँकांनी कर्मचाऱ्यांच्या प्रवेश अधिकारांवर कठोर नियंत्रण ठेवणे आणि ग्राहकांच्या खात्यांशी संबंधित व्यवहारांसाठी अधिक पारदर्शक सूचना यंत्रणा लागू करणे आवश्यक आहे. या प्रकरणामुळे आरबीआयला बँकिंग क्षेत्रातील अंतर्गत तपास प्रक्रिया अधिक कठोर करण्याचे निर्देश द्यावे लागू शकतात.