Bridge (प्रातिनिधिक प्रतिमा)

नुकतेच पुण्याजवळ (Pune) इंद्रायणी नदीवरील पूल (Bridge) कोसळण्याच्या दुर्घटनेने महाराष्ट्रातील जुन्या पायाभूत सुविधांच्या सुरक्षिततेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे. हा पूल कोसळल्यानंतर, महाराष्ट्र सरकारने राज्यातील जुन्या पुलांसाठी एक व्यापक सुरक्षा उपक्रम सुरू केला आहे. सार्वजनिक बांधकाम विभागाला (PWD) उर्वरित सर्व पुलांचे, विशेषतः ब्रिटिश काळात बांधलेल्या पुलांचे स्ट्रक्चरल ऑडिट करण्याचे आणि आवश्यकतेनुसार त्वरित दुरुस्तीची कारवाई करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.

अधिकृत आकडेवारीनुसार, सार्वजनिक बांधकाम विभागाअंतर्गत 16,519 पूल आहेत, त्यापैकी बरेच पूल वसाहतवादी काळातील आहेत. यापैकी 1,693 पूल गेल्या दहा वर्षांत दुरुस्त करण्यात आले आहेत आणि 451 पुलांचे स्ट्रक्चरल ऑडिट आधीच पूर्ण झाले आहे. पुण्यातील दुःखद घटनेनंतर उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आणि राज्याचे मुख्य सचिव यांनी अधिकाऱ्यांना संयुक्तपणे पुलांच्या सुरक्षिततेला प्राधान्य देण्याचे निर्देश दिले आहेत. या प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून, रस्ते आणि पूल कार्यरत आणि सुरक्षित राहतील याची खात्री करण्यासाठी, सार्वजनिक बांधकाम विभाग व्यापक पावसाळी तयारी उपाययोजना राबवत आहे.

सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, प्रमुख राज्य महामार्ग, जिल्हा रस्ते आणि इतर महत्त्वाच्या मार्गांची दैनंदिन देखभाल आणि वेळेवर दुरुस्ती युद्धपातळीवर केली जात आहे. मुसळधार पावसात पाण्याखाली जाण्याची शक्यता असलेल्या संवेदनशील पुलांवर इशारा देणारे फलक लावले जात आहेत आणि दुरुस्ती किंवा बांधकामाचे काम सुरू असलेल्या ठिकाणी वाहतूक वळवण्याचे मार्ग चांगल्या स्थितीत ठेवले जात आहेत. याव्यतिरिक्त, क्षेत्रीय अधिकाऱ्यांना पावसाळ्यात विशेष खबरदारी घेण्याच्या सूचना देण्यात आल्या आहेत, ज्यामध्ये अभियांत्रिकी सहाय्यक, कनिष्ठ अभियंते, उपअभियंते, कार्यकारी अभियंते आणि अधीक्षक अभियंते यांना विशिष्ट जबाबदाऱ्या सोपवण्यात आल्या आहेत.

आपत्कालीन प्रतिसाद सुलभ करण्यासाठी, एक मानक कार्यप्रणाली (SOP) स्थापन करण्यात आली आहे. जिल्हा आणि तालुका पातळीवर नियंत्रण कक्ष पूर्णपणे कार्यरत आहेत, मुख्य अभियंते, अधीक्षक अभियंते आणि कार्यकारी अभियंते नियमित तपासणी करत आहेत. धोकादायक स्थितीत असलेल्या किंवा वाहतुकीसाठी बंद असलेल्या पुलांच्या दोन्ही बाजूंना इशारा देणारे फलक आणि बॅरिकेड्स लावण्यात आले आहेत. अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे की, पावसाळ्यात आपत्कालीन परिस्थितीत त्वरित कारवाई करणे आणि कमीत कमी व्यत्यय आणणे हे या प्रयत्नांचे उद्दिष्ट आहे. (हेही वाचा: Nashik Rains: नाशिक मध्ये गोदावरी नदीपात्राच्या पाण्यात वाढ; अनेक मंदिरं पाण्याखाली)

दरम्यान, इंद्रायणी नदीवरील एका जुन्या लोखंडी पुलाच्या दुर्घटनेत चार जणांचा मृत्यू आणि 32 जण जखमी झाल्याच्या पार्श्वभूमीवर, महाराष्ट्र सरकारने राज्यातील सर्व जुन्या पुलांचे तातडीने संरचनात्मक ऑडिट करण्याचे आदेश दिले आहेत. सार्वजनिक बांधकाम विभाग 16,519 पुलांचे ऑडिट करून आवश्यक दुरुस्ती करणार आहे. यामध्ये विशेषतः 25 वर्षांपेक्षा जास्त जुने पूल, लहान आणि मोठे दोन्ही, तपासले जातील. पीडब्ल्यूडीने यापूर्वी 2024 मध्ये पुणे जिल्ह्यातील 31 पुलांचे ऑडिट केले होते, ज्यामध्ये जुन्नर तालुक्यातील 9 पूल गंभीर दुरुस्तीची गरज असल्याचे आढळले, तर भिगवण, इंदापूर, शिरूर, बारामती आणि दौंड येथील 16 पुलांना किरकोळ दुरुस्तीची आवश्यकता होती.

पुणे जिल्ह्यातील 830 पुलांची वर्षातून दोनदा तपासणी केली जाते- पावसाळ्यापूर्वी (एप्रिल-मे) आणि पावसाळ्यानंतर (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर). यंदा अतिरिक्त तपासणी सुरू करण्यात आली आहे. मुख्य सचिव सुजाता सौनिक यांनी पावसाळ्यातील पर्यटन स्थळांवर विशेष खबरदारी घेण्याचे निर्देश दिले आहेत. त्यांनी होम गार्ड्स आणि एनसीसी कॅडेट्सना गर्दी नियंत्रणासाठी तैनात करण्यास सांगितले आहे. या ऑडिटमुळे धोकादायक पूल ओळखले जातील आणि त्यांची दुरुस्ती किंवा पुनर्बांधणी केली जाईल, ज्यामुळे भविष्यातील अपघात टाळता येतील.