Mumbai Pune Expressway Traffic | (Photo Credit - Twitter)

महाराष्ट्रातील सर्वात व्यस्त रस्त्यांपैकी एक असलेल्या मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गाचा- यशवंतराव चव्हाण द्रुतगती मार्ग (Mumbai-Pune Expressway) विस्तार करून त्याला 10-मार्गी सुपरहायवे बनवण्याचा प्रस्ताव महाराष्ट्र राज्य रस्ते विकास महामंडळाने (MSRDC) मांडला आहे. सध्या सहा मार्गांचा हा 94.5 किलोमीटरचा रस्ता मुंबई आणि पुणे या दोन प्रमुख शहरांना जोडतो. दररोज सुमारे 65,000 वाहने आणि आठवड्याच्या शेवटी 1 लाखांहून अधिक वाहने या मार्गावरून प्रवास करतात. दरवर्षी वाहनांच्या संख्येत 5-6% वाढ होत असल्याने वाहतूक कोंडी ही मोठी समस्या बनली आहे. या विस्तारामुळे प्रवासाचा वेळ कमी होईल आणि वाहतूक कोंडी सुटण्यास मदत होईल, अशी अपेक्षा आहे.

मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्ग हा 2002 मध्ये पूर्ण झाला आणि तो भारतातील पहिला प्रवेश-नियंत्रित सहा-मार्गी रस्ता होता. हा मार्ग नवी मुंबईतील कळंबोली येथून सुरू होऊन पुण्यातील किवळे येथे संपतो. यात सह्याद्रीच्या डोंगररांगा, खिंडी आणि सहा बोगद्यांचा समावेश आहे. सध्या प्रत्येक दिशेला तीन मार्ग आणि मध्यभागी डिव्हायडर आहे. नव्या योजनेनुसार, प्रत्येक दिशेला दोन अतिरिक्त मार्ग जोडले जातील, ज्यामुळे एकूण 10 मार्गांचा सुपरहायवे तयार होईल. याशिवाय, खोपोली ते कुसगांव दरम्यानच्या 13.3 किलोमीटरच्या ‘मिसिंग लिंक’ प्रकल्पाचे कामही ऑगस्ट 2025 पर्यंत पूर्ण होण्याची शक्यता आहे. या प्रकल्पात 8.87 किलोमीटर लांबीचा बोगदा आणि दोन उड्डाणपूल यांचा समावेश आहे, ज्यामुळे लोणावळा आणि खंडाळा येथील खड्ड्यांमुळे होणारी वाहतूक कोंडी कमी होईल.

या विस्तारासाठी सुमारे 14,900 कोटी रुपये खर्च अपेक्षित आहे. हा प्रकल्प सार्वजनिक-खासगी भागीदारी (PPP) मॉडेल अंतर्गत राबवला जाणार आहे, कारण त्यासाठी लागणारी प्रचंड आर्थिक गुंतवणूक सरकार एकट्याने करू शकणार नाही. प्रकल्पासाठी 100 हेक्टर अतिरिक्त जमिनीची आवश्यकता आहे. एमएसआरडीसीचे सहव्यवस्थापकीय संचालक राजेश पाटील यांनी पुष्टी केली की, अलिकडेच झालेल्या पावसाळी तयारी आढावा बैठकीत उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांना सविस्तर आराखडा सादर करण्यात आला आहे.

मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गावर वाहनांची वाढती संख्या आणि खंडाळा-लोणावळा येथील डोंगराळ भागात जड वाहनांमुळे होणारी कोंडी ही प्रमुख समस्या आहे. सध्या या मार्गावरून प्रवासाला सुमारे अडीच ते तीन तास लागतात, परंतु पीक अवर्समध्ये हा वेळ चार तासांपर्यंत वाढतो. नव्या विस्तारामुळे हा प्रवास वेळ कमी होईल आणि प्रवास अधिक सुलभ होईल. तसेच, या मार्गावर अपघातांचे प्रमाण कमी करण्यासाठी अनेक उपाययोजना केल्या जात आहेत. ऑक्टोबर 2023 मध्ये हायवे ट्रॅफिक मॅनेजमेंट सिस्टम (HTMS) गॅन्ट्री बसवण्यात आल्या, आणि डिसेंबर 2024 मध्ये कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आधारित कॅमेरे बसवण्यात आले. हे कॅमेरे वेगमर्यादा उल्लंघन, लेन अनुशासनाचा भंग, धोकादायक वाहन चालवणे आणि सीटबेल्ट न लावणे यासारख्या गुन्ह्यांचा मागोवा घेतात. (हेही वाचा: Hinjawadi Shivneri Bus Service: पुण्यातील आयटी कर्मचाऱ्यांसाठी आनंदाची बाब; हिंजवडी ते छत्रपती संभाजीनगर, कोल्हापूर आणि नाशिकसाठी शिवनेरी बससेवा सुरू, जाणून घ्या वेळा व दर)

दरम्यान, मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गाने दोन्ही शहरांमधील व्यापार आणि उद्योगांना चालना दिली आहे. तसेच, या मार्गाला नव्या 14-मार्गी रस्त्याशी जोडण्याची योजना आहे, जी अटल सेतू (मुंबई ट्रान्स हार्बर लिंक) जवळून पुणे आणि बेंगळुरू यांना जोडेल. केंद्रीय रस्ते वाहतूक मंत्री नितीन गडकरी यांनी सांगितले की, हा रस्ता मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गावरील वाहतूक 50% कमी करेल. याशिवाय, नव्या नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळाला जोडणारा 13.3 किलोमीटरचा लिंक रोड जून 2025 पर्यंत पूर्ण होईल, ज्यामुळे पुण्याहून विमानतळापर्यंतचा प्रवास अवघ्या दोन तासांत शक्य होईल.