ICMR On Covaxin Safety Study: कोवॅक्सिन लसीबाबत अभ्यास अहवालाबाबत आयसीएमआरचे कानावर हात
त्यामुळे कोवॅक्सिन लसिबाबत अनेक दावे केले जात आहेत. दरम्यान, या सर्व दावे आणि कथित वादापासून इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) ने स्वत:ला दूर केले आहे.
बनारस हिंदू विद्यापीठाने (Banaras Hindu University) कोवॅक्सिन (Covaxin) लस सुरक्षेबाबत अलिकडेच प्रकाशित केलेल्या एका अभ्यासात अनेक त्रुटींवर भर दिला आहे. त्यामुळे कोवॅक्सिन लसिबाबत अनेक दावे केले जात आहेत. दरम्यान, या सर्व दावे आणि कथित वादापासून इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) ने स्वत:ला दूर केले आहे. BBVl52 कोरोनाव्हायरस लसीचे दीर्घकालीन सुरक्षा विश्लेषण किशोर आणि प्रौढ: उत्तर भारतातील 1-वर्षाच्या संभाव्य अभ्यासातून निष्कर्ष", असा एक दीर्घ शिर्षक असलेला कौर एट अल. यांचा एक संशोधन अहवाल जर्नल ड्रग सेफ्टीमध्ये प्रकाशित झाला. त्यावरुन कोवॅक्सिन लसीबाब अनेक सवाल उपस्थित केले गेले आहेत.
ICMR कडून पत्र आणि निर्देश
वृत्तसंस्था एएनआयने दिलेल्या वृत्तानुसार, ICMR महासंचालक राजीव बहल यांनी अभ्यास अहवाल प्रकाशित करणाऱ्या लेखकांना आणि जर्नल स्प्रिंगर नेचरच्या संपादकांना ICMR ची पोचपावती त्वरित काढून टाकण्यासाठी आणि एक त्रुटी प्रकाशित करण्यासाठी एक पत्र लिहिले आहे. त्यांनी अभ्यासाची खराब पद्धत आणि डिझाइन यावर देखील भाष्य केल्याचे वृत्त वृत्तसंस्था एएनआयने दिले आहे. Covaxin ही अँटी-COVID-19 लस भारत बायोटेकने ICMR - नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ व्हायरोलॉजीच्या सहकार्याने विकसित केली आहे. DG ने निदर्शनास आणले की ICMR ला पूर्व मंजुरी किंवा अधिसूचनेशिवाय संशोधन समर्थनासाठी पोच देण्यात आली होती, ज्याचे वर्णन त्यांनी अयोग्य आणि अस्वीकार्य म्हणून केले. (हेही वाचा, ICMR On Side Effects of Covaxin: कोवॅक्सिनच्या दुष्परिणामांवर आयसीएमआरची प्रतिक्रिया; अभ्यासाचे लेखक व जर्नल संपादकांना कडक शब्दात फटकारले)
नेमके आक्षेप काय?
अभ्यासात ओळखल्या गेलेल्या प्रमुख समस्यांमध्ये लसीकरण न केलेल्या व्यक्तींच्या नियंत्रण गटाची अनुपस्थिती समाविष्ट आहे. ज्यामुळे नोंदवलेल्या घटनांचे श्रेय विशेषतः कोवॅक्सिन लसीला देणे अशक्य होते. लसीकरणानंतरच्या घटनांचे अचूक मूल्यांकन रोखून, निरीक्षण केलेल्या घटनांसाठी पार्श्वभूमी दरांचाही अभ्यासात अभाव आहे. शिवाय, लसीकरणानंतर एका वर्षानंतर दूरध्वनीद्वारे अभ्यासाचा डेटा संकलन, क्लिनिकल रेकॉर्ड किंवा डॉक्टरांच्या तपासणीद्वारे पडताळणी न करता पूर्वग्रहदुषीत पद्धतीने करण्यात आल्याचाही आक्षेप आहे. (हेही वाचा, AstraZeneca ची Covishield की Bharat Biotech ची Covaxin भारताचे पंतप्रधान Narendra Modi यांनी कोणती COVID-19 Vaccine घेतली होती? (Watch Video))
बहल यांनी असेही नमूद केले की अभ्यासात वापरलेले साधन अभ्यासांच्या निष्कर्षात नमूद केलेल्या 'विशेष आवडीच्या प्रतिकूल घटना (AESI)' मानकांशी जुळत नाही. याव्यतिरिक्त, सहभागींची आधारभूत माहिती गहाळ होती.
कायदेशीर आणि प्रशासकीय कारवाईचा इशारा
ICMR ने अभ्यास प्रकाशित करणाऱ्या लेखकास संबंधित त्रुटी दूर करुन दुरुस्ती अहवाल प्रकाशित करण्याचे अवाहन केले आहे. शिवाय अभ्यासामध्ये उपस्थित करण्यात आलेल्या चिंता दूर करण्यास देखील सांगितले आहे. निर्देशात पालन करण्यात अयशस्वी झाल्यास ICMR कायदेशीर आणि प्रशासकीय कारवाईचा विचार केला जाऊ शकतो, असा इशाराही दिला आहे. शिवाय, संपादकाला पेपर मागे घेण्यास सांगितले गेले आहे, जे लस सुरक्षिततेबद्दल स्पष्टपणे असमर्थित निष्कर्ष काढते.
ही घटना COVID-19 लसींच्या सुरू असलेल्या छाननी दरम्यान पुढे आली आहे. या महिन्याच्या सुरुवातीला, AstraZeneca-Oxford COVID-19 लसीच्या संभाव्य दुर्मिळ दुष्परिणामांबद्दलच्या चिंतेमध्ये, भारत बायोटेकने पुनरुच्चार केला की कोवॅक्सिन "सर्वप्रथम सुरक्षिततेवर लक्ष केंद्रित करून" विकसित करण्यात आले होते आणि भारताच्या लसीकरणातील एकमेव COVID-19 लस होती.