Delhi Air Pollution: दिल्ली वायुप्रदूषण, हवेच्या गुणवत्तेची गंभीर श्रेणी कायम, BS-III पेट्रोल, BS-IV डिझेल चारचाकी वाहनांवर बंदी
प्रदूषणाचा सामना करण्यासाठी अधिकाऱ्यांनी जी. आर. ए. पी. च्या तिसऱ्या टप्प्यातील उपाययोजना लागू केल्या आहेत, ज्यात वाहनांवरील निर्बंध आणि बांधकाम यांचा समावेश आहे.
राजधानी दिल्ली शहर आणि राज्याचीही हवेची गुणवत्ता (Delhi AQI) सलग चौथ्या दिवशी 'गंभीर' श्रेणीत राहिली आहे. केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या (CPCB) समीर अॅपनुसार, आज म्हणजेच शनिवारी (16 नोव्हेंबर) सकाळी 6 वाजेपर्यंत शहरातील एक्यूआय 404 नोंदवला गेला. प्रदूषणाचा सामना करण्यासाठी अधिकाऱ्यांनी जीआरएपीच्या तिसऱ्या टप्प्यातील उपाययोजना (Delhi Government Measures) लागू केल्या आहेत. श्रेणीबद्ध प्रतिसाद कृती योजनेच्या (GRAP) तिसऱ्या टप्प्याअंतर्गत कठोर उपायांची अंमलबजावणी करण्यात आली आहे. ज्यात वाहनांवरील निर्बंध आणि बांधकाम यांचा समावेश आहे. वायपूप्रदुषण (Delhi Air Pollution) हा केवळ एकट्या दिल्लीचा विषय राहिला नाही. मुंबई शहरातही हिच समस्या पाठिमागी काही काळापासून जाणवत आहे. भारताचा शेजारी देश पाकिस्तानमधील लाहोर शहरातही हवे गुणवत्ता मोठ्या प्रमाणावर घसरली आहे. ज्यामुळे केवळ एकाच दिवसात नागरिकांना श्वसन आणि त्वचा विकारांची तब्बल 1500 प्रकरणे नोंदवली गेली.
GRAP टप्पा तिसरा उपाय प्रभावी
हवा गुणवत्ता व्यवस्थापन आयोगाने (CAQM) गुरुवारी तिसऱ्या टप्प्यातील जीआरएपी उपाययोजना लागू केल्या, ज्या शुक्रवारी सकाळी अंमलात आल्या. यामध्ये खालील बाबींचा समावेश आहेः
वाहनांवरील निर्बंधः खाजगी बीएस III पेट्रोल आणि बीएस IV डिझेल वाहनांवर बंदी आहे.
प्रवेश मर्यादाः आंतरराज्यीय बिगर-सी. एन. जी. आणि बिगर-विद्युत बसेस प्रतिबंधित आहेत.
बांधकाम थांबवलेः विशिष्ट बांधकाम कामे स्थगित केली जातात.
टप्प्याटप्प्याने कार्यालयीन वेळः वाहतूक आणि प्रदूषण कमी करण्यासाठी सरकारी कार्यालये समायोजित वेळापत्रकानुसार कार्यरत आहेत.
वाहन निर्बंधांचे उल्लंघन करणाऱ्यांना मोटार वाहन कायदा, 1988 च्या कलम 194 (1) अंतर्गत 20,000 रुपयांचा दंड भरावा लागेल. (हेही वाचा, Lahore Smog Crisis Deepens: लाहोरमध्ये विषारी हवा, धुक्याने घुसमटले नागरिकांचे श्वास; एका दिवसात 15,000 हून अधिक प्रकरणे नोंद, NASA ने टिपाला फोटो)
एनसीआर शहरांमध्ये प्रदूषण
प्रदूषणाचे संकट राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्रापर्यंत (NCR) पसरले असून शेजारच्या शहरांमधील हवेची गुणवत्ता देखील खालावत आहेः
गाझियाबादः एक्यूआय 348 (अत्यंत खराब)
नोएडाः एक्यूआय 320 (अत्यंत खराब)
गुरुग्रामः एक्यूआय 289 ('खराब')
ग्रेटर नोएडामध्ये एक्यूआय 253 (खराब)
हवेच्या गुणवत्तेत किंचित सुधारणा अपेक्षित
शुक्रवारी सकाळी, दिल्लीत एक्यूआय 411 नोंदवला गेला, ज्याला 'गंभीर' म्हणून वर्गीकृत केले गेले, परंतु वाऱ्याच्या वेगातील सुधारणांमुळे संध्याकाळपर्यंत 24 तासांची सरासरी 396 पर्यंत खाली आली आणि 'अत्यंत खराब' श्रेणीत संक्रमण झाले. दिल्लीचे पर्यावरण मंत्री गोपाल राय यांनी आशा व्यक्त केली की, वाऱ्याच्या वाढीव वेगामुळे येत्या काही दिवसांत आणखी सुधारणा होऊ शकतात. (हेही वाचा, Air Pollution Hamper Children Learning: वायुप्रदूषणाचा मुलांच्या स्मरणशक्तीवर होऊ शकतो परिणाम; अमेरिकन विद्यापाठीच्या अभ्यासात समोर आली माहिती)
दिल्लीमध्ये दाट धुके
मुख्यमंत्री अतिशी यांनी वाहतूक कोंडी कमी करण्यासाठी कार्यालयीन वेळा बदलून त्या टप्प्याटप्प्याने जाहीर केल्या. ज्यामुळे प्रदूषणात लक्षणीय योगदान होते. केंद्र सरकारची कार्यालये सकाळी 9 ते संध्याकाळी 5:30, दिल्ली सरकारची कार्यालये सकाळी 10 ते संध्याकाळी 6:30 आणि दिल्ली महानगरपालिकेची कार्यालये सकाळी 8:30 ते संध्याकाळी 5 वाजेपर्यंत सुरू राहतील. लेफ्टनंट गव्हर्नर व्ही. के. सक्सेना यांनी मंजूर केल्याप्रमाणे नवीन वेळा फेब्रुवारी 2025 पर्यंत लागू राहतील. (हेही वाचा, Air Pollution in India: वाढते वायू प्रदूषण भारतासाठी आव्हान; देशातील 10 शहरांमध्ये हवेची गुणवत्ता घसरल्याने दरवर्षी सुमारे 33,000 मृत्यू)
दरम्यान, सार्वजनिक आरोग्याचे रक्षण करण्यासाठी आवश्यकता नसेल तर घराबाहेरील प्रवास कमी करण्याचे आणि निर्बंधांचे पालन करण्याचे आवाहन अधिकारी रहिवाशांना करत आहेत. राजधानी आणि आसपासच्या भागातील धोकादायक हवेची गुणवत्ता चांगली करण्यासाठी सर्वोच्च पातळीवर प्रयत्न सुरु आहेत.