Nationwide Review Survey: संपूर्ण भारतात 718 Snow Leopards, राष्ट्रव्यापी पुनरावलोकन सर्वेक्षणात पुढे आली आकडेवारी

Indian Snow Leopards: भारतीय संशोधकांनी एका महत्त्वपूर्ण (Nationwide Review Survey) अभ्यासात 200 हून अधिक मायावी हिम बिबट्याच्या प्रतिमा कॅप्चर करून वन्यजीव संरक्षणात महत्त्वपूर्ण यश मिळवले आहे. सर्वसमावेशक पाच वर्षांचे सर्वेक्षण, भारतातील आपल्या प्रकारचे पहिले मानले गेले आहे, देशाच्या पर्वतीय प्रदेशात किमान 718 हिम बिबट्यांचा वावर असल्याचा अंदाज आहे. पर्यावरण मंत्रालयाच्या अखत्यारीत आयोजित केलेल्या, विस्तृत सर्वेक्षणात 120,000 चौरस किलोमीटरच्या दुर्गम पर्वतीय अधिवासाचा विस्तार करण्यात आला. जवळपास 2,000 ठिकाणी तैनात केलेल्या प्रगत कॅमेरा ट्रॅप तंत्रज्ञानाचा वापर करून, संशोधकांनी 180,000 रात्री कॅमेऱ्यात 241 वैयक्तिक बिबट्या कॅप्चर करून डेटाचा खजिना जमा केला.

वर्ल्ड वाइड फंड फॉर नेचर (WWF) इंडिया या संस्थेद्वारे "स्टेल्थ आणि क्लृप्तीचे मास्टर्स" संस्थेने या सर्वेक्षणात महत्त्वाची भूमिका बजावली. भारतीय मीडिया आउटलेट्सने अहवाल दिला की सर्वेक्षणाने या दुर्मिळ प्राण्यांची समज लक्षणीयरीत्या वाढवली आहे, त्यांच्या लोकसंख्येच्या वितरणावर आणि अधिवासाच्या प्राधान्यांवर प्रकाश टाकला आहे. (हेही वाचा: Leopard Skin & Nails Dumped In Lake: आरे जंगलातील तलावात आढळली बिबट्याची कातडी आणि नखे; चौकशी सुरू)

हिम बिबटे, वैज्ञानिकदृष्ट्या पँथेरा अनसिया म्हणून ओळखले जातात आणि त्यांच्या जाड राखाडी फरसाठी प्रसिद्ध असतात. ते इंटरनॅशनल युनियन फॉर कॉन्झर्व्हेशन ऑफ नेचर (IUCN) रेड लिस्टमध्ये असुरक्षित स्थिती धारण करतात. WWF च्या मागील अंदाजानुसार भारतात 400-700 हिम बिबट्यांची लोकसंख्या होती. तथापि, नवीनतम निष्कर्ष आता एकूण संख्या आरामात पूर्वीच्या आकडेवारीच्या काहीशीच वर दर्शवतात. (हेही वाचा -Leopard Attacks Dog In Pune: बिबट्याचा कुत्र्यावर हल्ला, घरातल्यांची धावपळ; पुणे जिल्ह्यातील शिरुर येथील घटना सीसीटीव्हीत कैद (Watch Video))

सर्वेक्षणात असे दिसून आले आहे की बहुतेक हिम बिबट्या लडाखमध्ये (अंदाजे दोन तृतीयांश) राहतात, उत्तराखंड आणि हिमाचल प्रदेशातही लक्षणीय लोकसंख्या आढळते. सततच्या देखरेखीच्या महत्त्वावर जोर देऊन, पर्यावरण मंत्रालयाने हिम बिबट्यांचे दीर्घकालीन अस्तित्व टिकवून ठेवण्याची गरज अधोरेखित केली. भारतातील हिम बिबट्याची लोकसंख्या समजून घेता त्यात लक्षणीय प्रगती झाली असली तरी त्याची संख्या अध्यापही कमीच आहे.  12 आशियाई देशांमध्ये त्यांची संख्या 3,920 आणि 6,390 च्या दरम्यान असण्याचा अंदाज आहे. IUCN घटत्या लोकसंख्येबद्दल चेतावणी देते, या प्रवृत्तीचे श्रेय अधिवास नष्ट होणे, शिकार करणे आणि हवामान बदलाचे प्रतिकूल परिणाम आहे.

हिम बिपटे मध्यम आकाराच्या मांजर वर्गात मोडतात. ज्यांना जाड पांढरे-राखाडी पट्टे दिसतात. त्यांचे शरीर थंड पर्वतांमध्ये जीवनासाठी अनुकूल आहेत. त्यांना हिम तेंदुए असंही म्हणतात. हे  3,000-4,500 मीटर उंचीवर खडक, खडकाळ भाग, दऱ्या आणि डोंगराळ प्रदेशात राहतात. हिम बिबट्याचे वजन 60-120 पौंड असते आणि ते 2-5 फूट लांब असतात.