Crypto Romance Scam: भारतीय महिलेचे अडीच कोटी रुपयांचे नुकसान, जाणून घ्या काय आहे क्रिप्टो रोमान्स स्कॅम

Crypto Romance Scam: अमेरिकेत राहणारी भारतीय वंशाची श्रेया दत्ता क्रिप्टो करन्सी घोटाळ्याची बळी ठरली आणि यात तिने  तिची सर्व बचत गमावली. या घोटाळ्यात बळी ठरलेली ती एकटी नाही. आरोपीने स्वत:चे वाइन व्यापारी असल्याचे सांगितले. तो अनेक महिने तो इंटरनेटवर श्रेया दत्ताशी प्रेमाने बोलत राहिला. त्यानंतर एके दिवशी त्याने फिलाडेल्फियामध्ये राहणाऱ्या ३७ वर्षीय श्रेया दत्ताला धक्का दिला. हा झटका 4.5 लाख डॉलर्स म्हणजेच अंदाजे 2.5 कोटी रुपयांचा होता. क्रिप्टोकरन्सीच्या या नव्या प्रकारच्या 'रोमान्स स्कॅम'ची बळी ठरलेल्या श्रेया दत्ताने आयुष्यभराची बचत तर गमावलीच, शिवाय ती कर्जाच्या गर्तेतही बुडाली आहे. या आधुनिक तंत्रज्ञान घोटाळ्यात, आरोपी डीपफेक व्हिडिओ आणि इतर पद्धती अशा प्रकारे वापरत आहेत की, श्रेया म्हणते, तिला असे वाटले की कोणीतरी "तिचा मेंदू हॅक केला आहे."

अमेरिकेत या प्रकारच्या फसवणुकीला ‘पिग बुचरिंग’ म्हणतात. मात्र, या फसवणुकीत वापरलेली पद्धत पूर्वीसारखीच आहे. आधी पीडिता प्रेमाच्या जाळ्यात अडकते. त्यानंतर त्यांना क्रिप्टो चलनात गुंतवणूक करण्यास प्रवृत्त केले जाते.

अधिकाऱ्यांचा असा विश्वास आहे की, हा घोटाळा दक्षिण पूर्व आशियातील मोठ्या गुन्हेगारी टोळ्या चालवत आहेत, ज्यामुळे एकट्या अमेरिकेत लोकांची अब्जावधी डॉलर्सची फसवणूक झाली आहे आणि ते पैसे परत मिळण्याची शक्यता नाही.

त्याची सुरुवात कशी झाली?

तिच्यासारख्या अनेक पीडितांप्रमाणेच श्रेया दत्ताची कथाही ‘हिंज’ या डेटिंग ॲपद्वारे सुरू झाली. या ॲपवर, गेल्या वर्षी जानेवारीमध्ये, ती अँसेल नावाच्या एका व्यक्तीला भेटली, ज्याने फिलाडेल्फियामध्ये राहणारा फ्रेंच वाइन व्यापारी म्हणून स्वतःची ओळख करून दिली. दत्ता म्हणतात की, ती लवकरच त्या व्यक्तीच्या प्रेमात पडली आणि संभाषण डेटिंग ॲपवरून व्हॉट्सॲपवर वळले. "अँसेल" एक सुंदर मुलगा होता. दत्ता सांगते की, ऑनलाइन रिलेशनशिपच्या जमान्यात हा तिचा  खूप ताजा अनुभव होता.

त्यांनी एकमेकांना केवळ सेल्फी आणि फोटोच पाठवले नाहीत तर अनेक वेळा व्हिडिओवरही बोलले. त्या व्हिडिओ कॉल्समध्ये, अँसेल त्याच्या कुत्र्यासोबत राहणारी एक लाजाळू आणि सभ्य व्यक्ती असल्याचे दिसून आले. पण नंतर श्रेयाचे AI ने तयार केलेले डीपफेक समोर आले. अँसेल संभाषणात दत्ताबद्दलच्या छोट्या छोट्या गोष्टींमध्ये रस घेत असे, जसे की त्याने अन्न खाल्ले की नाही. घटस्फोटानंतर तिला मिळालेले लक्ष पाहून दत्ता मोहित झाली. पण प्रत्यक्ष भेटण्याचा बेत केव्हाच पुढे ढकलला गेला नाही. गेल्या वर्षी व्हॅलेंटाईन डेच्या दिवशी त्या  मुलाकडून तिला फुलांचा गुच्छ भेटला होता. 

त्यानंतर अँसेलने दत्ताला स्वप्न दाखवण्यास सुरुवात केली. त्याची सुरुवात अशी झाली, "मी लवकरच निवृत्त होत आहे. मी चांगले पैसे कमावले आहेत. तुमची योजना काय आहे?" अमेरिकेत स्थायिक झालेले भारतातील स्थलांतरित दत्ता म्हणतात, "त्याने मला सांगितले की, त्यांनी गुंतवणुकीतून इतके पैसे कमावले आहेत. मला खरोखर वयाच्या ६५ व्या वर्षापर्यंत काम करायचे आहे का, असे ते विचारायचे."

...आणि नंतर स्ट्रोक

अँसेलने दत्ता यांना क्रिप्टो ट्रेडिंग ॲप डाउनलोड करण्यासाठी लिंक पाठवली. यात टू-फॅक्टर ऑथेंटिकेशनचे वैशिष्ट्य देखील होते, त्यामुळे सर्वकाही ठीक वाटत होते. त्यानंतर त्यांनी गुंतवणुकीसाठी काही टिप्सही दिल्या. दत्ता यांनी त्यांच्या काही बचतीचे क्रिप्टोकरन्सीमध्ये रूपांतर केले. सुरुवातीला त्यांनी त्या बनावट ॲपवर नफा कमावला आणि त्याचे डॉलरमध्ये रूपांतरही केले. यामुळे त्याचे मनोबल वाढले.

दत्ता म्हणतात, "जेव्हा तुम्ही व्यापारात प्रचंड नफा कमावता, तेव्हा तुमची जोखीम कमी होते. तुम्हाला वाटते की हे आश्चर्यकारक आहे, मी अधिक कमवू शकतो." अँसेलने दत्ता यांना अधिक गुंतवणूक करण्यास प्रोत्साहित केले. त्यांनी कर्ज घेण्यास सांगितले आणि निवृत्ती निधीची गुंतवणूकही केली. गेल्या वर्षी मार्चपर्यंत दत्ता यांनी सुमारे साडेचार लाख डॉलर्सची गुंतवणूक केली होती आणि ही रक्कम ॲपमध्ये दुप्पट झाली होती. पण जेव्हा त्याने पैसे काढण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा धोक्याची घंटा वाजली. त्यानंतर ॲपने कर भरण्याची मागणी केली.

त्यानंतर दत्ता यांनी लंडनमध्ये राहणाऱ्या भावाशी संपर्क साधला. भाऊने अँसेलच्या फोटोचा रिव्हर्स इमेज शोधला आणि तो फोटो जर्मनीमध्ये राहणाऱ्या फिटनेस इन्फ्लुएंसरचा असल्याचे आढळले. ती म्हणते, "जेव्हा मला समजले की, हा सगळा घोटाळा आहे आणि सर्व पैसे गेले आहेत, तेव्हा मला पोस्ट-ट्रॉमॅटिक स्ट्रेस डिसऑर्डरची लक्षणे दिसू लागली. मी झोपू शकत नाही, जेवू शकत नाही किंवा काहीही करू शकत नाही." ते. ते खूप वेदनादायक होते."

हजारो बळी, कोट्यवधी रुपयांची फसवणूक

श्रेया दत्ता सारखे अनेकांना अनुभव आले आहेत की, आता फेसबुकवर अशा पीडितांचे ग्रुप तयार होतात. 'टिंडर स्विंडलर डेटिंग स्कॅम' आणि 'आर वी डेटिंग द सेम गाय?' उदाहरणार्थ, या गटांमध्ये AI ने तयार केलेल्या चित्रांच्या माध्यमातून घोटाळ्यांविरोधात आवाज उठवला जात आहे.

अमेरिकन तपास संस्था एफबीआयच्या म्हणण्यानुसार, गेल्या वर्षी ४० हजारांहून अधिक लोकांनी फसवणूक झाल्याची तक्रार केली होती. फसवणूकीची एकूण रक्कम अंदाजे साडेतीन अब्ज डॉलर्स होती, जी क्रिप्टोकरन्सीद्वारे घेण्यात आली होती. तथापि, अधिका-यांचे म्हणणे आहे की, फसवणूकीची रक्कम यापेक्षा जास्त असू शकते कारण बरेच लोक पुढे येत नाहीत.

कॅलिफोर्नियास्थित वकील एरिन वेस्ट म्हणतात की, ते अशा पीडितांना दररोज भेटते. ते म्हणाला, "या गुन्ह्याबद्दल सर्वात भयंकर गोष्ट म्हणजे शिकारीचा उद्देश पीडिताकडून पैसा हिसकावून घेणे आहे."

जे लोक अशा फसवणुकीला बळी पडतात त्यांना स्वतःचे नुकसान होण्याची शक्यता जास्त असते कारण बहुतेक लोक त्यांचे पैसे परत मिळवू शकत नाहीत. अनेक लोक त्यांचे पैसे परत मिळवण्याच्या प्रयत्नात असतानाही बनावट वसुली एजंटचे बळी ठरतात.

कर्ज फेडता यावे म्हणून दत्ता आता एका छोट्या घरात राहू लागली आहे. तिने एफबीआयकडे तक्रार दाखल केली आहे पण पैसे परत मिळण्याची आशा फारशी कमी असल्याचे तिचे म्हणणे आहे. या सगळ्या दुखण्यातून सावरण्यासाठी ती थेरपी घेत आहे.